„Bin Laden is vooral
charismatisch prediker”

De Taliban-regering heeft de bevolking van Afghanistan opgeroepen tot een „heilige oorlog” (jihad). De jihad wordt volgens Takken veelal ingekleurd als een agressieve oorlog, die het geweld niet schuwt. Allereerst door extremistische moslims zelf, maar ook door de westerse niet-moslimwereld.

„Als je moslims spreekt, kom je echter een andere betekenis van jihad tegen. Het betekent in eerste instantie geloofsijver, je inspannen voor de zaak van de islam, je plichten zo getrouw mogelijk volbrengen. Door je met volle inzet aan Allah te onderwerpen (islam) bewerk je vrede (salaam). Dat is de grote jihad. Vooral de meer mystieke moslims, die de islam op een geestelijke wijze ingevuld willen hebben, beleven dit zo. Hun aantal neemt in het Westen steeds meer toe.”

Doden
De jihad kan als consequentie hebben dat er geweld gebruikt moet worden. Moslims verschillen nog over de vraag of een heilige oorlog beperkt moet blijven tot het defensieve of dat ook het offensieve bedoeld kan zijn. „Jihad in de betekenis van fysiek geweld komt in de koran regelmatig voor. Vaak wordt het woord afgewisseld met ”qitaal”, het woord voor doden. De context van de teksten is Medina, waar Mohammed strijd had te voeren om de prille moslimgemeenschap te doen zegevieren. In Mekka was hij een vervolgde profeet, die opkwam voor armen en ontrechten in de samenleving. Maar later in Medina is hij behalve profeet ook burgemeester van de stad en generaal die de moslims aanvoert in hun strijd tegen ongelovige Mekkanen. Koranteksten uit die tijd zijn veel politieker van aard. Zij die de islam tegenwerken dienen op de weg van Allah bestreden te worden.”

Wijze van lezen
Het gaat er dus om hoe je de teksten leest. In welke tijd zijn ze geschreven? En met welke bedoeling? „Alle moslims beroepen zich graag op de koran, de meest fanatieke en de meest gematigde. Terroristen en dictators beroepen er zich op. Saddam Hussein paste teksten over de satan toe op Khomeini en omgekeerd. Moslimfundamentalisten passen koranteksten over afvalligen toe op hun regeringsleiders. Met de koran in de hand hebben moslims de meest afschuwelijke dingen gedaan, vooral ook onderling. Sadat werd gedood door fanatieke moslims die hem als afvallige beschouwden.”

Het ziet ernaar uit dat ook de kapers van de vliegtuigen in Amerika hun daden deden in naam van de islam. Er werd een koran gevonden in Boston in de auto van de kapers. „Veel van de antiwesterse gevoelens zijn te verklaren door wat de koloniale periode teweegbracht. Nadat de islam over grote delen van de wereld was verbreid en een ongekende bloeiperiode had gekend, kwamen de macht en het aanzien van de islam op een dieptepunt aan het eind van de negentiende en het begin van de twintigste eeuw. Velen in de westerse wereld veronderstelden dat de islam op sterven na dood was.”

Slechts enkele betrekkelijk kleine westerse landen hadden het gehele islamitische gebied als koloniën in hun macht. De houding van de kolonisator heeft gevoelens van vernedering en schaamte en een sterk antiwesterse opstelling teweeggebracht. Men is daarin wel wat dubbel, wat tegenstrijdig. Islamitische landen hebben een haat-liefdeverhouding tot het Westen. Enerzijds zijn hoogstandjes van westerse techniek en kennis erg gewild; anderzijds zijn er veel producten van het Westen die men als verderfelijk en decadent afwijst. Denk aan wat films, satellieten en computers aan morele 'waarden' de huiskamers binnenbrengen.”

Wraakteksten
Volgens Takken hebben christenen voor een deel met dezelfde vragen als moslims te maken. „Er staan ook in de Bijbel teksten waar we moeite mee hebben. Teksten waarmee sommige christenen aan de haal zijn gegaan en onheil hebben teweeggebracht. We zullen teksten waarin het bijvoorbeeld gaat over wraak, vergelding en oorlog, willen verklaren rekening houdend met de leef- en denkwereld waarin ze zijn ontstaan. Zo moeten we moslims de gelegenheid geven om op hun manier met hun koran om te gaan.”

Takken constateert dat economische en politieke malaise de voedingsbodem is voor allerlei radicale islamitische groepen. Osama bin Laden is voor hem een voorbeeld van een extremistische moslim die religie en politiek nauw met elkaar verbindt. „Hij is eerst en vooral een prediker, die, hoe gek het ook klinkt, door zijn charisma heel wat vastgelopen jongeren heeft aangesproken. Anders zou hij nooit de aanhang hebben die hij heeft. Zijn godsdienstige en politieke overtuiging is gekoppeld aan een vreselijke haat tegen het Westen. Hij roept moslims op de anti-islamitische machten, waaronder volgens hem vooral Amerika, te bestrijden. Daartoe traint hij vechtlustige moslims om zo veel mogelijk Amerikanen, ongeacht wie, te doden.”

Angstige ogen
Wat het barbaarse bloedbad in New York met de islamitische godsdienst te maken heeft? Takken: „Het zijn zeker niet alleen de kapers die een haat hebben tegen Amerika en het WTC als symbool van zijn economische macht. Veel moslims, vooral in het Midden-Oosten, zijn zoals gezegd antiwesters. Maar dit bloedbad wordt door veruit de meeste moslims met dezelfde afschuw veroordeeld als door christenen en Joden. De kapers deden iets in de naam van de islam waar zij zich voor schamen. Het doel heiligde voor de kapers alle middelen en maakte hen bikkelhard en verblind. Als zij één kind in het vliegtuig echt in de angstige ogen hadden gekeken, hadden ze dit onmogelijk kunnen doen.”

Abdel Kader, een ex-moslim die werkzaam is bij Evangelie en Moslims, sluit zich graag bij Takken aan. Hij vindt terreur noch met de koran noch met de islam in overeenstemming. „Vanuit mijn opvoeding heb ik de islam ervaren als een godsdienst van gerechtigheid, liefde en vrede. De islam stimuleert de mensen niet om te doden, of er moet een gewichtige reden voor zijn. Er is geen ruimte voor haat, omdat Allah ook de medemens schiep. Wat ik in Algerije zie gebeuren, vind ik persoonlijk nog erger. Daar zijn duizenden mensen gedood en verminkt door islamitische fundamentalisten. In de islam is godsdienst nauw verbonden met de politiek. Er is geen onderscheid tussen overheid en islam. Daarom zien we voortdurend dergelijke verschrikkelijke acties.”