Laatste pogingen om Milosevic over te halen

Holbrooke hervat
gesprek in Belgrado

De Amerikaanse onderhandelingsdelegatie die Holbrooke gisteren begeleidde, is niet meegekomen. De 4 uur durende onderhandelingen tussen Holbrooke en zijn delegatie met de Servische president Milosevic werden gisteren zonder resultaat afgebroken. Ondanks de dreiging van de NAVO met luchtaanvallen bleef Milosevic de vredesregeling voor Kosovo afwijzen. Nadat Holbrooke na afloop eerst had overlegd met de regering in Washington, stond hij de pers te woord. „Ik zou u misleiden als ik zou suggereren dat de gesprekken van vandaag enige wezenlijke verandering in de situatie hebben gebracht”, zei Holbrooke. De gezant uitte felle kritiek op het voortgaande Servische offensief in Kosovo, dat het tot stand komen van een staakt-het-vuren bemoeilijkt.

Maar Milosevic bleef onbuigzaam. Hij liet gisteravond weten niet bereid te zijn het in Frankrijk opgestelde autonomieplan voor Kosovo te accepteren. De onderhandelingen in Rambouillet en Parijs werden volgens hem niet te goeder trouw gevoerd. „Elke oplossing die met geweld wordt opgelegd” zal worden verworpen, zei hij, waarop hij „onmiddellijke hervatting van het politieke proces” eiste.

De ontmoeting tussen Holbrooke en Milosevic had plaats tegen een achtergrond van verhevigde militaire operaties in Kosovo. Servische eenheden zijn bezig met grof geweld de gebieden te heroveren die ze hebben afgestaan tijdens de diplomatieke inspanningen van de afgelopen maanden om een regeling voor Kosovo te treffen. Troepen schieten dorpen in puin ten noorden en noordwesten van Pristina, de hoofdstad van de Servische provincie. Door de hevige gevechten, met name rond Drenica –een wankelend bolwerk van het Kosova Bevrijdingsleger (UCK)– zijn duizenden mensen op de vlucht geslagen.

Als president Milosevic agressie blijft kiezen boven vrede, dan zal de NAVO doorgaan met zijn plannen Servische doelen aan te vallen, reageerde in de VS president Clinton op de mislukte missie van zijn gezant.

Luchtaanvallen
De NAVO heeft gezegd in actie te komen als de Serviërs het akkoord niet ondertekenen. De luchtaanvallen kunnen elk moment beginnen. Behalve de Amerikanen hebben ook drie Europese ministers van Defensie Milosevic gewaarschuwd dat aanvallen niet zullen uitblijven. NAVO-chef Solana zei dat de verdragsorganisatie er klaar voor is. Solana is tot optreden gemachtigd. Hij heeft zijn rondreis door de drie nieuwe lidstaten van de NAVO, Hongarije, Polen en Tsjechië, afgezegd wegens de crisis rond Kosovo. Rusland, dat het vredesplan steunt, blijft zich verzetten tegen bombardementen op Joegoslavische doelen.

De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Joschka Fischer, en zijn collega van Defensie Rudolf Scharping riepen Milosevic gisteren nog op mee te werken aan de vredesregeling, waarmee het Bevrijdingsleger van Kosova (UCK) eerder akkoord ging. Fischer noemde de situatie „zeer ernstig.” Maar de Franse minister Hubert Védrine van Buitenlandse Zaken ziet weinig kans meer om een militaire aanval op Joegoslavië te vermijden. De halsstarrige houding van de Joegoslavische president Milosevic is daarvan de reden. „Ik zie mij vanochtend gedwongen te zeggen dat ik geen enkele opening zie die de loop van de gebeurtenissen zoals zij zijn voorzien, kan veranderen”, aldus Védrine vanmorgen tegen een Frans radiostation.

Intussen groeit het aantal etnische Albanezen dat vanuit Kosovo naar Macedonië vlucht in hoog tempo. „De vluchtelingenstroom zwelt aan. Ze komen soms met tienduizenden per dag de grens over”, meldde R. Simons, de Nederlandse waarnemer voor de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE), vanmorgen vanuit Skopje.

Simons is een van de vier Nederlanders van 248 OVSE-waarnemers die zaterdagochtend vanuit Kosovo naar Skopje zijn geëvacueerd. Die dag vertrokken alle 1381 waarnemers uit Kosovo. De meesten zijn gestationeerd in Ohrid, in het uiterste zuidwesten van Macedonië.

Volgens Simons slagen de waarnemers er nog altijd in contact te leggen met bekenden uit Kosovo. „Ze vertellen dat de situatie in Kosovo snel is verslechterd. Zo zijn in Pristina bijvoorbeeld vier Servische agenten doodgeschoten. Vervolgens hebben de Serviërs 16 uur lang ieder huis in de omgeving uitgekamd. En daarbij ging het er niet zachtzinnig aan toe.”