„De NAVO grijpt reeds te laat in”

Door zijn huwelijk met een Nederlandse woont de Kosovaar al jaren hier. Zijn handelsactiviteiten voeren hem echter maandelijks naar de Balkan. Zojuist heeft hij er twee weken Slovenië, Kroatië, Bosnië en Macedonië opzitten. Zijn hoofd moet wel naar business staan. Zijn hart krijgt hij daarin nauwelijks mee.

„Ik maak me inderdaad zorgen, grote zorgen. Naar ik hoop wordt er vandaag toch ingegrepen en blijft mijn familie daarbij gespaard. Ik bevind me in een bijkans onrealistische situatie. Zo dichtbij én zo ver weg. Het gaat om mijn allerliefsten, ouders, broers, zusters, nichten, neven, landgenoten, vrienden. Het allerdierbaarsten. Dus heel dichtbij, maar tegelijk zo ver weg.

Het is absurd dat het zover moest komen, dat er zo veel niet-ingeloste beloften zijn gedaan door de internationale gemeenschap. Zij zou dit immers nooit toelaten. Wij Albanezen zijn er gewoon ingetrapt. We vertrouwden immers voor 100 procent op het Westen.”

Een andere aanpak ware beter geweest, meent de in Zagreb afgestudeerde econoom. Welke? Alle Albanezen, met name die ook uit buurland Albanië, hadden vanaf het begin zij aan zij moeten strijden met het UCK, het Bevrijdingsleger van Kosova (Albanees voor het Servische Kosovo).

Op het ogenblik lijkt het UCK totaal geen partij voor de ongehinderd voortrollende én vurende oorlogsmachine van Belgrado. „Gelukkig hebben de Albanezen wat lesjes geleerd in Kroatië en Bosnië. Wij hebben al met al de bevolking goed weten te beschermen. De burgers zijn niet in een directe oorlog gesleept. Bovendien heeft ons diplomatieke lobbyen bepaalde resultaten opgeleverd. Per slot van rekening kijkt de hele wereld nu gespannen toe wat er met 2,5 miljoen inwoners van Kosovo gebeurt.”

Militair evenwicht
De Albanees benadrukt de tijdsdruk waaronder zijn volksgenoten in Kosovo stonden en staan. Op korte termijn bouw je met andere woorden geen militair apparaat op dat de frontale confrontatie met de manschappen van de Joegoslavische president Milosevic kan aangaan.

Van verwijten in dezen aan het eigen kamp wil hij niets weten. Het lukte simpelweg niet om sneller een Albanese armee in Kosovo uit de grond te stampen. Het UCK heeft zich toch al heel vlug ontplooid. „Kijk je naar de bijzonder moeilijke omstandigheden, dan heeft het UCK tot op heden goed gefunctioneerd.”

De huidige overmacht van Milosevic' troepen acht onze zegsman totaal geen schande. „De NAVO vreest evengoed het ergste in de gewapende confrontatie met Milosevic. De laatste heeft naar bekend al het wapentuig geërfd van het voormalige Joegoslavië. Momenteel hét probleem voor de NAVO.”

Het Westen had zich deze lastige situatie kunnen besparen, oppert de Kosovaar. „Al tijdens de oorlog in Kroatië en Bosnië hadden ze het zware wapentuig van Milosevic moeten uitschakelen. En niet hem zo lang met die wapens laten 'spelen'.”

Onderschat het Westen Milosevic soms nog steeds? „Nee, zij weten gewoon niet wat ze tegen hem moeten uitrichten. Een dubbele moraal speelt het Westen hier in feite parten. Enerzijds wenst het Westen in zekere zin samen te werken met Servië. Ook economisch. Loopt het evenwel mis, dan mogen de Amerikanen het steevast voor de West-Europeanen opknappen.”

Dat betekent meer (Albanees) vertrouwen in de VS dan in de Europese Unie (EU)? „Laat ik het zo formuleren: Ik stel geen groot vertrouwen in Amerika, maar in Europa heb ik al helemaal geen vertrouwen meer! Want dat zou buitengewoon gevaarlijk zijn. Denk aan onze nare ervaringen met de EU in Kroatië en Bosnië.

Zelfs als er nu wordt ingegrepen in Kosovo, rijst de vraag: Wat dan? Maak je fouten, dan krijg je doorgaans altijd nog de kans die te herstellen. In de situatie van Kosovo houdt dat mijns inziens in eerste instantie de eliminatie van de strijdmacht van Milosevic in. Die is sowieso te groot, te bedreigend voor de regio. De Serviërs dienen voortaan genoegen te nemen met een beperkt leger. Gelijktijdig moet het Westen het UCK actief opwaarderen tot een moderne, reguliere armee. Op die manier schep je een militair evenwicht en is het afgelopen met de gevechten.”

Punt is dat het akkoord van Rambouillet uitgerekend de ontwapening van het UCK uitdrukkelijk vastlegt... „Dat is dus het trieste van het hele verhaal. Ook al heeft Europa fouten gemaakt, dan weigert het die te verbeteren als de kans daartoe zich voordoet. Nee, dan zet Europa nog een stap verder in het moeras.”

Zijn de Europese politici werkelijk zo dom, verzucht onze gesprekspartner bijna gelaten. Waartoe dienen dan al die instituten en wetenschappelijke instellingen die zich dagelijks intensief met de Balkan bezighouden? Weggegooid geld!

Misplaatste tolerantie
Op de Balkan keert pas de vrede weer wanneer de internationale gemeenschap het onafhankelijkheidsstreven van de Kosovaarse Albanezen openlijk erkent, poneert de handelaar met vastberaden blik. „Zo niet, dan voorzie ik nog ergere problemen in de regio en daarmee voor heel Europa.”

In geval van NAVO-bombardementen dreigen de Serviërs bloedig wraak te nemen op de Albanezen. Geloofwaardige tegendruk? „Ach, daarmee zij zijn nu reeds bezig. Hoe eerder de NAVO ingrijpt en hoe sneller de wapens van Milosevic worden vernietigd, des te eerder zal diens regime de belofte aan het eigen volk niet kunnen waarmaken.” Welke belofte? „Wij zullen het hele Albanese volk uitroeien!” Hebben de machthebbers in Belgrado dat werkelijk letterlijk gezegd? „Ja. En daartoe zijn zij ook zonder meer in staat.”

Waarom drijft Milosevic het conflict met het Westen zo sterk op de spits? Wat bezielt die man? „De internationale gemeenschap is veel te tolerant met deze oorlogsmisdadiger omgegaan. Met name de politici. Milosevic voelt zich heel wel met al die prominente buitenlandse bezoekers. Madeleine Albright, Richard Holbrooke en noem maar op. De ministers van Buitenlandse Zaken van de hele wereld staan in de rij voor hem. Ondertussen wint hij nog altijd!”

Wat is er waar van de verhalen over standrechtelijke executies van Albanezen door oprukkende Servische eenheden? „Zij kloppen. Ooggetuigen hebben me deze gruwelen telefonisch bevestigd.”

Een handtekening van Milosevic, op het nippertje, heeft zijns inziens geen enkele waarde. De 'betrouwbaarheid' van de alleenheerser in Belgrado is de afgelopen 10 jaar ampel gebleken, schampert de Kosovaar in hart en nieren.

Corrupt Europa
De hoogste tijd, kortom, voor militair ingrijpen door de NAVO? „Het is al te laat voor ingrijpen. Te laat... Ik zou het een geruststellend idee vinden wanneer de een of andere internationale organisatie voor mensenrechten bepaalde westerse politieke gesprekspartners van Milosevic voor het Haagse oorlogstribunaal zou dagen. Er bestaan immers keiharde aanwijzingen dat er aan westerse zijde te ernstige fouten zijn begaan. Om maar niet te spreken van volstrekt loze beloftes.

Zou daarenboven een politiek corrupt Europa –de schandalen rijgen zich aaneen!– eventjes de kwestie-Kosovo kunnen oplossen? Nee, ik ben niet diep teleurgesteld in het Westen, in Europa. Ik ben alleen een realist. De werkelijkheid is spijkerhard. Ik heb mijn landgenoten, mijn vrienden altijd voorgehouden: Elke hulp van buitenaf is welkom, maar we moeten uiteindelijk voor onszelf opkomen. Zie de Slovenen, Kroaten en Bosniërs in de achterliggende jaren.”

De prijs voor de Albanese onafhankelijkheid in Kosovo zal „helaas hoog” zijn. Maar zij komt er wel? „Absoluut. Zo niet voor mij, dan voor mijn kinderen. Laat het Westen zijn beloftes eindelijk eens inlossen.”