CDA kiest voor
sociaal-conservatief

De klap die het CDA bij de verkiezingen van 1994 opliep –de partij zakte toen van 54 naar 34 kamerzetels– noemen Zijderveld en Hillen achteraf een „vermomde zegen.” Het CDA heeft zich vanaf toen genoodzaakt gezien zichzelf te „herbronnen”, op zoek naar de oorspronkelijke ideologische drijfveren. „We komen van ver en hebben misschien nog een lange weg te gaan, maar de koers is zeker”, aldus Hillen.

Volgens de partij-ideologen was het CDA als bestuurderspartij te lang aan de macht. „Naar pogingen tot herbezinning had Lubbers geen oren. Die was druk bezig de tent te runnen en had in zijn torentje geen tijd voor theoretische reflectie. Hij heeft later ook gezegd dat dat fout is geweest”, zegt Zijderveld. Als gevolg daarvan raakte het CDA steeds meer van zijn ideologische wortels verwijderd en groeide de partij weg van haar „lange en belangrijke traditie.”

Twee fronten
Intern heeft het CDA momenteel vooral op twee fronten een strijd te voeren, legt Hillen uit. „Het CDA heeft in alle provincies gedeputeerden. Die willen dat het CDA zo snel mogelijk weer terug aan de macht komt, zodat zij weer direct met eigen ministers hun zaakjes kunnen regelen. Die hebben dus helemaal geen behoefte aan een ideologische discussie. En dan is er nog de generatie van de Hanny van Leeuwens, CDA'ers die in de jaren zestig en zeventig hebben bestuurd vanuit een solidariteitsgedachte waarin de staat centraal stond.”

Over de koerswijziging had Hillen „een paar jaar geleden” –onder het fractievoorzitterschap van Heerma– nog zijn twijfels. „Maar nu is het aan het gisten. De vernieuwing die door fractievoorzitter De Hoop Scheffer is mogelijk gemaakt, voltrekt zich vaak nog in kleine zaaltjes en informele kringen. Maar het proces is onomkeerbaar.”

Twee partijen
Hillen ziet in de Nederlandse politiek twee grote partijen ontstaan: de partij van de neo-liberalen, „waartoe ik zowel VVD als PvdA reken”, en een sociaal-conservatieve partij, „die bewezen waarden zal koesteren en uitdragen. Die partij zijn wij. Alleen al omdat wij traditioneel de grote bewaarderpartij zijn.”

Hillen en Zijderveld doen hun uitspraken in een gesprek met de Leidse rechtsfilosoof A. A. M. Kinneging.

Die heeft onlangs de Edmund Burke Stichting opgericht, die een platform wil bieden voor conservatieve gedachtevorming. Vertegenwoordigers van de ChristenUnie en de SGP verklaarden zich al eerder bereid aan die gedachtevorming een bijdrage te leveren. Ook het CDA wil graag meepraten. „Absoluut”, aldus Hillen. „Niet alleen om elkaar op te scherpen, maar vooral ook om de samenleving te overtuigen. De kleine onderlinge verschillen (tussen het CDA en de conservatieven, red.) zijn dan nog maar van weinig belang.”