Aantal gevallen van hooikoorts en astma rijst pan uit

Allergieën rukken
steeds meer op

Dit zijn enkele bevindingen uit het Europees Witboek Allergie, dat in Nederland wordt uitgegeven door het UCB Instituut voor Allergie te Breda. Dit instituut werd in 1987 in het leven geroepen, nadat een aantal allergiespecialisten de farmaceutische international UCB om financiële steun haf gevraagd voor allergieonderzoek en voorlichting. Omdat UCB uiteraard belang heeft bij allergie-onderzoek, werd het instituut opgericht. Een statuut waarborgt de onafhankelijkheid.

Het witboek, dat werd samengesteld door tweeëntwintig Europese allergologen, schetst een onthutsend beeld van de snelheid waarmee deze aandoeningen om zich heengrijpen. Allergieën als hooikoorts, astma, atopische dermatitis (dauwworm) en overgevoeligheid voor voedsel komen steeds vaker voor. In de geïndustrialiseerde landen behoren allergieën inmiddels tot de meest voorkomende chronische ziekten; 15 tot 30 procent van de Europese bevolking heeft ermee te maken, aldus het witboek.

Omgeving
Het voedsel dat wij eten, het water dat wij drinken, de lucht die wij inademen en de bedden waarin wij slapen, bevatten allerlei micro-organismen en organische moleculen, die bij sommige mensen een overgevoeligheidsreactie van het immuunsysteem veroorzaken. Uit talrijke studies blijkt dat het aantal allergieën de laatste tientallen jaren aanzienlijk is toegenomen. De toename is voor een gedeelte het gevolg van de verbeterde diagnostiek. Maar volgens de samenstellers van het witboek spelen ook andere factoren een rol, zoals erfelijke aanleg en veranderingen in woonomgeving en leefstijl. Zij pleiten ervoor dat in Europees verband meer onderzoek wordt gedaan naar de oorzaken en de gevolgen.

Hooikoorts
Een belangrijke vorm van allergie is hooikoorts. Eigenlijk gaat het om een onjuiste benaming. Hooikoorts wordt niet door hooi veroorzaakt, maar door ingeademde graspollen (stuifmeelkorrels). Aan het begin van deze eeuw kwam hooikoorts nog maar bij 1 procent van de mensen voor. Nu lijdt ongeveer 15 tot 20 procent van de bevolking eraan. Recent is door medici geopperd dat luchtvervuiling, met name uitlaatgassen, een belangrijke rol speelt bij het ontstaan van hooikoorts. Andere onderzoekers vechten deze hypothese echter aan en leggen weer een verband met etnische gevoeligheid, sociale klasse, gezinsgrootte en roken door de moeder van jonge patiëntjes.

Astma
Volgens het witboek is er nu over de hele wereld een epidemie van astma aan de gang. Uit verschillende onderzoeken is gebleken dat het aantal astmagevallen sinds de jaren tachtig ongeveer is verdubbeld. Tijdens de eerste kinderjaren komt astma tweemaal vaker voor bij jongens dan bij meisjes. Naarmate de kinderen ouder worden, verdwijnt dit geslachtsverschil weer. Ook blijkt astma vaker voor te komen bij kinderen en volwassenen in stedelijke gebieden. Dit zou volgens de rapportage te wijten kunnen zijn aan de moderne westerse leefstijl en de luchtvervuiling.

De hereniging van West- en Oost-Duitsland bood onderzoekers een unieke gelegenheid om de invloed van luchtvervuiling te onderzoeken. Het verrassende resultaat van dit onderzoek was dat astma en hooikoorts in West-Duitsland veel vaker voorkomen dan in het 'smerige' Oost-Duitsland. Daarom wordt nu verondersteld dat ook andere factoren een rol spelen bij het ontstaan van deze luchtwegallergie. In het Oosten zou de industriële luchtvervuiling een rol spelen bij het ontstaan van bronchitis.

Atopische dermatitis
Atopische dermatitis of dauwworm is een huidaandoening die doorgaans in de loop van de tweede of de derde maand na de geboorte begint. In het gezicht en tussen de hoofdharen ontstaat dan een zeer jeukende, rode en meestal vochtige huiduitslag.

Uit onderzoek is gebleken dat de laatste tientallen jaren het aantal kinderen met dauwworm aanzienlijk is gestegen. Uit het witboek blijkt ook, dat 40 tot 60 procent van het aantal kinderen met dauwworm op latere leeftijd astma ontwikkelt. Het gaat hierbij om kinderen die al erfelijk belast zijn, doordat er in hun families ook eczeem, hooikoorts of astma/bronchitis voorkomt. Er zijn aanwijzingen dat dauwworm vooral een ernstig gezondheidsprobleem is voor kinderen die na 1980 geboren zijn.

Voedselallergie
Voedsel speelt een belangrijke rol bij het ontstaan van allergieën. Wij eten steeds meer voedsel met allerlei toevoegingen in de vorm van kleur-, smaak- en conserveermiddelen. Ook de toenemende beschikbaarheid van krachtige, zogenaamde allergene voedingsmiddelen heeft het aantal gevallen van voedselallergie in Europa doen toenemen. De lijst van producten als mogelijke veroorzakers van allergie is lang. Courgette, wijn, noten, chocolade, broccoli, kaasblokjes; het zijn allemaal producten die de moderne mens, in tegenstelling tot vorige generaties, in grote hoeveelheden consumeert.

Op dit moment zijn er zo'n 350.000 allergenen. Patiënten lopen vaak jarenlang bij verschillende specialisten voordat de werkelijke oorzaak van hun allergie wordt ontdekt.

Inzichten
De laatste twintig jaar is de kennis over het ontstaan en de toename van allergieën aanzienlijk toegenomen. De medische wereld houdt het voor mogelijk dat andere factoren die een rol spelen bij het ontstaan van allergieën, in verband gebracht kunnen worden met de moderne westerse leefstijl.

Men denkt hierbij aan het geleidelijk verzwakken van ons afweersysteem, waardoor het vermogen om binnendringende micro-organismen te verwijderen wordt ondermijnd. Ook het toenemende contact met allerlei chemicaliën en industrieel bereid voedsel, alsmede het steeds hygiënischer worden van onze omgeving zouden een rol spelen. Vandaar dat allergieën ook wel eens welvaartsziekten worden genoemd.

In heel Europa is de gezondheidszorg radicaal aan het veranderen. Daarbij speelt de huisarts steeds meer de rol van portier van de gezondheidszorg en krijgt allergie steeds meer erkenning. Toch zijn er in Europa nog veel verschillen in aanpak. Het witboek stelt dat de politiek en de beleidsmakers in de medische wereld zich nog onvoldoende bewust zijn van de allergieproblematiek.

De ontwikkelingskosten van een nieuw geneesmiddel bedragen al snel zo'n vier- tot vijfhonderd miljoen gulden. Bij de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen speelt de overheid een belangrijke rol. Maar het probleem in Nederland, en ook in de rest van Europa, is dat men tegenwoordig alleen maar praat over kostenbeheersing in de gezondheidszorg. Hierdoor wordt het steeds moeilijker om goede en nieuwe geneesmiddelen op de markt te brengen. Dit is niet in het belang van de allergiepatiënt.

Met de publicatie van het witboek hoopt het UCB Instituut voor Allergie een discussie op gang te brengen over de allergieproblematiek. Dit zou moeten leiden tot verregaande maatregelen, die ervoor zorgen dat de opmars van allergieën tot stilstand wordt gebracht. Inmiddels hebben de Europese Commissie, het Europees Parlement, het ministerie van volksgezondheid, de Tweede Kamer en allerlei andere instanties in de gezondheidszorg een exemplaar van dit witboek ontvangen.