Informele EU-top in Pörtschach

Asielzoekers en defensie
hoger op Europese agenda

Premier Kok omschrijft de Europese Unie momenteel als een eiland van stabiliteit. Hoewel groeicijfers onlangs licht naar beneden zijn bijgesteld, bewijst de euro volgens hem nu al zijn waarde als mondiale munt en veilige haven, na de val van de roebel en Aziatische valuta.

De ministers van financiën van de EU krijgen opdracht een strategie voor een nieuw economisch en banenbeleid uit te werken. Dit gebeurt op initiatief van Kok. Hij meent dat de EU meer met één mond moet spreken. Kok vindt dit van groter belang dan de vraag wie de euro zal vertegenwoordigen op het wereldtoneel. Besluiten daarover zullen op z'n vroegst in december vallen.

De strijd tegen terrorisme en criminaliteit zal verder een vaste hoge plaats krijgen op de EU-agenda, evenals het probleem van de asielzoekers. Deze erkenning was voor Kok al pure winst. De Europese leiders besloten volgend jaar in Finland een speciale top over de georganiseerde misdaad te houden. Een discussie over een betere verdeling van asielzoekers over de lidstaten gingen de EU-leiders in Oostenrijk nog niet aan.

Na machtswisselingen in Duitsland en Italië zijn elf van de vijftien Europese premiers nu sociaal-democraat. Volgens Kok verandert dit de samenwerking in Europa niet echt. „Iedereen blijft zijn nationale belangen vooropstellen”. Toch gaf de Britse premier Blair een extra impuls aan de Europese samenwerking. Hij is nu bereid te praten over een gezamenlijk defensiebeleid.

Bij de besprekingen over het Verdrag van Amsterdam toonde hij zich vorig jaar nog uiterst huiverig ook het defensiebeleid bij de EU onder te brengen. Blair wees een voorstel van toenmalig Europees voorzitter Kok om de defensieorganisatie West-Europese Unie (WEU) tot militaire tak van de EU om te vormen, resoluut van de hand.

Volgens Kok heeft zich de afgelopen weken echter een „verrassende” omslag in het denken voorgedaan bij Blair. In Oostenrijk gaf de Brit een toelichting op vorige week gedane uitspraken om de EU een centrale rol te geven in de politieke coördinatie van het defensiebeleid. Die mag in zijn ogen niet ten koste gaan van de militaire samenwerking in NAVO-verband.

Ook wil Blair nog geen duidelijke vorm geven aan de wijze waarop meer samenhang moet ontstaan. De WEU liet hij buiten beschouwing. Kok reageert positief op de uitspraken van Blair, hoewel deze „meer een richting dan een idee zijn”.

De neutrale EU-lidstaten Ierland, Oostenrijk, Finland, Zweden en NAVO-lid Griekenland nemen nu nog niet aan de WEU deel. Zij hielden zich in Pörtschach afzijdig tijdens de discussie over het defensiebeleid. Diplomatieke waarnemers zien hier een voorzichtig positieve reactie in van de neutrale lidstaten op de woorden van de Britse premier. De Europese defensieministers komen volgende week voor het eerst op een informele bijeenkomst bijeen.

Kohl
De bijeenkomst in Pörtschach kwam er op verzoek van de bijna oud-bondskanselier Kohl. Op deze top had hij van gedachten willen wisselen over de vraag hoe de EU dichter bij de burger is te brengen. Kohl haakte echter af na zijn verkiezingsnederlaag. Zaterdag werd hij wel benoemd tot Ereburger van Europa. Daarvoor krijgt hij eind dit jaar in Wenen een onderscheiding.

Kohls opvolger Schröder kwam zaterdag al kennismaken, zodat hij bij de volgende officiële top in Wenen goed is ingewerkt. Schröder neemt volgend jaar het EU-voorzitterschap over van Oostenrijk. Hij verzekerde zijn nieuwe collega's dat de heikele discussie over de financiering van de Unie onder zijn leiding haar beslag zal krijgen.

De top leek aanvankelijk uit te lopen op een mislukking. De Palestijnse leider Arafat redde echter de bijeenkomst. Met veel vertoon kwam hij zaterdagmiddag voor zijn „goede Europese vrienden” het nieuwe akkoord met Israël toelichten. Zijn verkapte vraag om meer steun bleef onbeantwoord. In december komt er pas een nieuwe donorconferentie. Onder leiding van president Clinton.