Kandidaten lijken zonder kleerscheuren uit de strijd te komen
Bush en Gore kruisen degens
Van onze correspondent
NEW YORK – Vice-president Al Gore en gouverneur van Texas George Bush kruisten gisterenavond de degens in hun eerste televisiedebat van de drie die gehouden zullen worden in de verkiezingscampagne 2000. Beiden leken zonder kleerscheuren uit de strijd te komen, hoewel een eerste CNN-opiniepeiling voor Gore een goedkeuring van 48 procent opleverde terwijl 41 procent van de ondervraagden vond dat Bush het beter had gedaan.
Vanaf de eerste minuut schilderde Gore zijn Republikeinse rivaal Bush af als vriend van de rijken en van het bedrijfsleven. „Volgens zijn belastingplan wil hij meer geld uitgeven aan belastingvermindering voor de een procent allerrijksten in Amerika, dan al het geld dat hij wil besteden voor onderwijs, gezondheidszorg en defensie bij elkaar”, aldus Gore. Gouverneur Bush bestreed die cijfers van zijn Democratische rivaal. „Hij heeft blijkbaar niet alleen het internet uitgevonden, maar ook de rekenmachnine”, aldus Bush, refererend aan Gore's bewering van enkele jaren geleden dat hij het internet had „uitgevonden.”
Gymzaal
Die claim leidde toen tot de nodige komische commentaren en vestigde de aandacht op Gore's neiging om soms te overdrijven. Dat probeerde hij tijdens dit debat duidelijk te vermijden. Herhaaldelijk poogde hij Bush af te troeven met feiten en cijfers –Bush' zwakste kant– maar Gore bleef beleefd, bleef lachen en probeerde duidelijk om het gespreksklimaat charmant te houden. Bush deed van zijn kant hetzelfde, blijkbaar indachtig aan verschillende opiniepeilingen waarin Amerikanen hun duidelijke afschuw uitspreken tegen de negatieve aanvallen op de tegenpartij, die niet zijn weg te denken uit Amerikaanse verkiezingscampagnes.
Bush verdedigde zijn belastingvoorstellen consequent en hamerde erop dat het financieringsoverschot minstens voor een deel terugbetaald moet worden aan de burger. „Wat de hardwerkende burger teveel betaalt, moet de overheid teruggeven. Een regering-Gore zou dat geld echter besteden aan nieuwe overheidsbemoeienis. De Democraten vertrouwen de burger niet, daarom schrijven zij hem voor wat hij moet doen. Wij hebben vertrouwen in de burger en willen daarom zijn individuele keuzemogelijkheden uitbreiden en de activiteit van de overheid beperken tot de hoogst noodzakelijke taken”, aldus George Bush.
Diezelfde discussie zette zich voort ten aanzien van het gezondheidssysteem plus vergoeding van medicijnen. „De Democraten hamerden acht jaar geleden al op hervorming van dit systeem en dat deden zij vier jaar geleden weer. Nu is het nog steeds een programmapunt van die partij. Daarom vraag ik: Wat hebben jullie de afgelopen jaren dan gedaan? Jullie hebben mogelijkheden voorbij laten gaan, verkwanseld”, aldus Bush. Op het gebied van abortus draaiden de rollen om. Hier verweet Gore zijn Republikeinse rivaal de Amerikaanse vrouwen te willen voorschrijven wat zij mogen en vooral wat zij niet mogen. Bush bevestigde dat hij tegen abortus is. Gore meent dat vrouwen een „keuze” moeten kunnen maken.
Naast belastingvoorstellen, de gezondheidszorg, het sociale systeem en het energiebeleid kwamen ook het leger en de buitenlandse politiek nog aan de orde. „Zou u troepen naar Servië sturen om ervoor te zorgen dat president Slobodan Milosevic opstapt?” Op die vraag van moderator Jim Lehrer antwoordden beide kandidaten ontkennend. Bush benadrukte dat onder een Republikeinse regering het pakket buitenlandse taken van het Amerikaanse leger beperkt zou worden.
Terwijl deze onderwerpen aan de orde kwamen in de (tot studio omgetoverde) gymzaal van de Universiteit van Massachusetts in Boston, demonstreerden buiten vertegenwoordigers van verschillende kandidaten die niet tot de debatten waren toegelaten. Een van hen –Ralph Nader, presidentskandidaat voor de Groenen– probeerde nog naar binnen te komen, maar hij werd tegengehouden.
Gegoochel
De Democratisch-Republikeinse commissie die de tv-debatten organiseert, heeft een grens van 15 procent gesteld voor deelname aan de debatten. Partijen die daar in de opiniepeilingen onder blijven –en dat zijn alle partijen behalve de Democraten en de Republikeinen– doen niet mee. Ralph Nader en Pat Buchanan van de Hervormingspartij (van Ross Perot) hebben deze regeling gekritiseerd als „onaanvaardbare dictatuur” van de grote partijen.
Het debat werd gisterenavond door ongeveer 75 miljoen Amerikanen gevolgd. Beide kandidaten hopen vooral de weifelaars onder de kiezers over de streep – hún streep– te trekken. Daarop waren hun debatbijdragen ook duidelijk geconcentreerd. Brede uiteenzettingen over lange-termijn-beleidsplannen moesten het veld ruimen voor gegoochel met cijfers en wederzijdse verdachtmakingen. Over een maand kan de kiezer zich hierover uitspreken.
