„Welkom in de jaren negentig”, zeiden Russen voor de grap tegen elkaar, toen ze enkele dagen na de invasie de wisselkoersen zagen. De dollar rees tot wel 120 roebel, en de euro tot 140. Dat soort prijzen kwamen voorheen alleen voor in grappen. Op het hoogtepunt kreeg men bijna 160 roebels voor een euro. De belofte van president Vladimir Poetin dat Russen nooit meer de ellendige jaren negentig zou herbeleven, hing aan een zijden draad.

Toch zien de wisselkoersen er een maand later heel anders uit. De roebel is zelfs in waarde gestegen ten opzichte van voor de invasie. Het maakte de roebel, ondanks hevige sanctiedruk, ’s werelds best presterende valuta in maart. Hoe heeft de roebel zich zo snel herstelt? En hoe lang kan het Kremlin dit steunbeleid volhouden?

Rente

Vrijwel meteen na de aanvang van de „speciale militaire operatie” stelde de Russische overheid extreme financiële maatregelen in. Het doel ervan is heel simpel volgens de werking van de markt: als het Kremlin de vraag naar roebels kunstmatig hooghoudt en het aanbod laag, dan behoudt de roebel haar waarde.

De Russische Centrale Bank verhoogde de rente van 7 procent tot wel 20. Dat creëerde een prikkel voor investeerders om hun roebels niet meteen in te ruilen in dollars en euro’s. Nu de roebel zich zo rap hersteld heeft, kon de bank zich begin april veroorloven om de rente iets terug te zetten op 17 procent.

Tegelijkertijd verbood het Kremlin Russen hun roebels te verkopen voor dollars en euro’s. Dat moest het aanbod van roebels drukken. Ook deze maatregel is nu iets versoepeld: elk individu mag nog maar 10.000 dollar per persoon aan roebels verkopen.

Gas

Er is al veel te doen geweest over de eis van Poetin om Europese gasafnemers voortaan in roebels te laten betalen. Ook dat is onderdeel van de strategie om de vraag naar roebels sterk te houden: Europese landen moeten nu opeens roebels kopen om hun gasbetaling te doen.

Europese gaskopers wisselen hun euro’s of dollars bij de Russische Gazprombank in voor roebels en kopen daarmee gas. Zelfs het vooruitzicht dat de roebel meer waard gaat worden met deze zet, is voor investeerders al reden om roebels te kopen. Het behoeft geen uitleg dat de enorme stijging van de gas- en olieprijzen sinds de oorlog ook in het voordeel is van Rusland en dus voor de roebel.

Regels

Het Kremlin heeft ook de regel ingesteld dat alle Russische bedrijven minstens 80 procent van hun buitenlandse inkomen moeten inruilen in roebels, hoe slecht de dagkoers ook is. Dat creëert –zij het kunstmatig– een enorme maandelijkse vraag naar roebels.

Een radicale maatregel is ook dat de beurs van Moskou zo’n drie weken lang dicht bleef. Zo kon niemand aandelen verkopen. Ook nu is de beurs slechts onder strenge regels open. Buitenlanders die aandelen hebben in Russische bedrijven, mogen die voorlopig niet verkopen. Dat zorgt ervoor dat er geen exodus is van buitenlandse investeringen in Rusland.

Goud

Gouddelvers in Rusland kunnen sinds de sancties die het Westen instelde hun goud niet meer kwijt op de wereldmarkt en dus besloot de Centrale Bank op 25 maart voorlopig goud op te kopen voor een vastgesteld bedrag van 5000 roebel per gram. Dankzij deze tijdelijke ‘gouden standaard’ steeg de vraag naar roebels sterk. Inmiddels heeft de bank de vastgestelde prijs van 5000 roebel losgelaten, aangezien de roebel genoeg was aangesterkt.

Faillissement

Toch blijft dit alles vooral schijn. De werkelijke vraag wereldwijd naar roebels blijft laag. Niemand durft echt te investeren in een munt die omhooggehouden wordt door extreme maatregelen. De kans is groot dat als de beschermende maatregelen worden afgebouwd, de roebel toch weer terugzakt naar kritieke waarden met economische malaise en inflatie. Kortom: een ramp voor het Russische volk.

Bovendien hangt er nog een donkere wolk boven de Russische economie: wanbetaling, ook wel faillissement genoemd. Begin april moest Rusland 649 miljoen dollar rente betalen over de staatslening. Rusland heeft het geld wel, maar dat staat op bevroren bankrekeningen in Europa en Amerika.

Het Kremlin heeft inmiddels aangeboden om de betaling in roebels te doen, maar volgens juristen staat dat gelijk aan wanbetaling. Moskou heeft na 4 april nog dertig dagen de tijd om de rente te betalen. Volgens Reuters kan Rusland echter wel betalen, maar wil het geen dollars kopen waardoor de roebel mogelijk onderuitgaat.

„In theorie zou er een default-situatie kunnen ontstaan, maar dit zou een puur kunstmatige situatie zijn”, stelde Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov deze week gerust: „Er zijn geen redenen voor een echte wanbetaling.”

De gevolgen van een wanbetaling zullen de problemen die Rusland nu al heeft alleen nog maar verergeren: bemoeilijkte toegang tot de wereldmarkt, een slecht presterende roebel, hoge inflatie en weinigen die nog zullen durven te investeren. En dat voor de komende decennia.