Terwijl zijn Groningse collega’s zich achter de broodovens in het zweet werkten, runde bakker Henk Staghouwer uit Zuidhorn de zaak niet zelden vanachter zijn bureau. Zo ongeveer herinnert Weit Hamersma, bakker in buurdorp Grootegast, zich de aankomend CU-minister van Landbouw.

Staghouwer was in zijn jonge jaren als bakker „vooruitstrevend en zakelijk”, vertelt Hamersma. „De brancheorganisatie vond zo’n dertig jaar geleden dat bakkers te veel tijd besteedden aan het bakken, en te weinig tijd aan het nadenken over kwesties als kostprijsberekening. Maar Henk Staghouwer was toen dus al wel op kantoor met dat soort zaken bezig.”

Overnamepad

Staghouwer, getrouwd en vader van drie kinderen, is telg uit een bakkersgeslacht. In het verleden ging hij op overnamepad en lijfde hij een zevental bakkersfilialen in. „Bakkers in de regio keken tegen hem op”, vertelt leeftijdgenoot Hamersma. De winkels deed Staghouwer zo’n tien jaar geleden weer van de hand. Niet iedereen in zijn familie kon waarderen dat hij het bakkersbestaan vaarwel zei.

Sinds 2002 is de gereformeerd-vrijgemaakte Staghouwer actief in de provinciale politiek. Hij was tot 2013 fractievoorzitter van de ChristenUnie in de Provinciale Staten van Groningen. Vanaf 2013 opereerde hij als gedeputeerde, met in zijn portefeuille onder meer landbouw, natuurbeheer en het gevoelige aardbevingsdossier.

Geef Staghouwer een stevige klus en hij bijt zich erin vast. Dat beeld van de aankomende CU-minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit rijst uit telefonische gesprekken die het Reformatorisch Dagblad voerde met een elftal mensen uit zijn –politieke– omgeving. Geregeld valt een kwalificatie als „degelijk.”

Landbouwmachines

„Staghouwer is weloverwogen en doortastend. Hij heeft zijn nek voor ons uitgestoken”, zegt zeventiger Ale Havenga, die met zijn zoon nabij Pieterburen een biologisch akkerbouwbedrijf runt. „Staghouwer wilde biologische landbouw bevorderen, maar liet het niet bij woorden. Hij trof als provinciebestuurder maatregelen, die het ons mogelijk maakten andere landbouwmachines aan te schaffen.”

Een soortgelijk verhaal heeft Bert Nederveen. De CU-wethouder in de gemeente Westerkwartier (waar onder meer Zuidhorn onder valt) kwam Staghouwer zo’n dertig jaar geleden al tegen op de toenmalige kiesvereniging van het GPV (voorloper van de CU) en in de gereformeerd vrijgemaakte kerk in Zuidhorn. Nederveen werkte „intensief” samen met provinciebestuurder Staghouwer op het terrein van natuurinclusieve landbouw. „Staghouwer beseft dat je de boeren zelf mee moet krijgen, wil je de overstap naar een milieuvriendelijker manier van landbouw bedrijven tot een succes maken. Typerend voor hem is dat hij zorgde dat jonge boeren nieuwe stallen kunnen bouwen waarin de mestafscheiding natuurvriendelijker verloopt.”

„Staghouwer is geen man van poeha, maar van doorpakken”, zegt CDA-fractievoorzitter Kor Berghuis in de gemeente Het Hogeland. Hij prijst de wijze waarop de provinciebestuurder het ‘uitgestorven’ Lauwersmeergebied op de kaart zette. „Staghouwer wist dat gebied naar een hoger plan te tillen. Dat ging verder dan het neerzetten van een paar bankjes. Zo is er een Dark Sky Park gerealiseerd. Een gebied waar het dus zeldzaam donker kan zijn, bedoeld voor mensen die houden van rust en ruimte.”

Deur

In oktober 2019 speelt Staghouwer zich in de kijker. De provinciebestuurder krijgt het dan aan de stok met boeren die demonstreren tegen het stikstofbeleid. Terwijl andere provincies onder druk van de boerenprotesten strengere stikstofregels schrappen, weigert Staghouwer de wensen van de agrariërs in te willigen. Een boze boer ramt de deur van het Groninger provinciehuis.

„Met zijn optreden liet Staghouwer toen zien dat hij een rechte rug heeft”, analyseert Henk Pilat, bestuurslid van de Stichting Waddengroep. Die club streeft naar „duurzame economische ontwikkeling in het Waddengebied” en had te maken met Staghouwer. Pilat noemt de CU-politicus „een van de beste bestuurders van Noord-Nederland.”

Niet altijd kan Staghouwer op applaus rekenen voor zijn optreden rond de roerige boerenprotesten in oktober 2019. „Ik heb me er eerlijk gezegd aan geërgerd dat Staghouwer zich op de dag van de demonstratie in het provinciehuis verschanste, terwijl zich buiten boeren verzamelden”, zegt Lammert Westerhuis, boer en regiobestuurder van de agrarische belangenorganisatie LTO Noord. „Als ik in zijn schoenen had gestaan, had ik mij onder de boeren gemengd om met hen het gesprek aan te gaan. Juist ook toen het druk werd bij het provinciehuis. Volgens mij viel het wel mee met een dreigende situatie.”

Lastige vraag

Staghouwer is een politicus pur sang, klinkt het van meerdere kanten. „Hij is niet voor één gat te vangen”, zegt Ytsen van der Velde, fractievoorzitter van VZ Westerkwartier, de lokale partij voor Veiligheid en Zorg in de gemeente Westerkwartier. „Heel behendig weet hij alle klippen te omzeilen.”

Van der Velde kruiste voorheen als Statenlid voor Groninger Belang de degens met Staghouwer. „Als hij een lastige vraag kreeg, kon hij een heel betoog houden en toch geen antwoord op de vraag geven.”

Minstens zo kritisch is Joke Lesman, Statenlid van de Groningse oppositiepartij SP. De partij lag met Staghouwer in de clinch over onder meer de bekostiging van een dijkproject. „Hij heeft veel moeite om rechtstreekse antwoorden te geven en draait bijna altijd om de hete brij heen.”

Grappen en grollen

Peter Holsappel, CU-raadslid in Westerkwartier, neemt het op voor zijn partijgenoot Staghouwer. „Ik ken hem niet als iemand die lastige zaken uit de weg gaat. We moeten oppassen om politieke behendigheid negatief te duiden. Het behoort tot het ambacht van een politicus om met verschillende partijen te kunnen omgaan. Zolang je jezelf maar in de spiegel kunt aankijken. En ik denk dat Staghouwer dat kan.”

SP’er Eelco Eikenaar, die enkele jaren medegedeputeerde was van Staghouwer, noemt de aankomend landbouwminister een „gewiekst en behendig” politicus. „Hij is niet haantje de voorste, niet iemand die in een gezelschap voortdurend aan het grappen en grollen is. Maar intussen weet Staghouwer wel waar zijn politieke belangen liggen en welke kant hij op wil.”

In november kwam Staghouwer in een politieke storm terecht. De kwestie spitste zich toe op een brief over de aardbevingsproblematiek die hij stuurde naar minister Blok (Economische Zaken). Staghouwer kreeg het verwijt als loopjongen van Den Haag te fungeren. Hij overleefde een roerig debat. Een door oppositiepartij SP ingediende motie van afkeuring werd alleen door die partij zelf gesteund.

Gaat Staghouwer het rooien de komende jaren? Of wordt hij vermalen tussen boerenbeweging en milieubeschermers?

Bram Schmaal, Statenlid van Groninger Belang, trekt een vergelijking met een andere landbouwminister van Groningse bodem: Hayo Apotheker. Hij hield het eind jaren 90 op die Haagse post nog geen jaar uit. „Dat zal Staghouwer niet snel overkomen. Apotheker zei wat hij vond, Staghouwer is meer berekenend. Hij denkt eerst na, voordat hij wat zegt.”

Handig

Lammert Westerhuis, regiobestuurder bij LTO Noord, vermoedt dat Staghouwer de komende jaren nog menig robbertje zal vechten met activistische boeren. Toch denkt Westerhuis dat de CU-bewindsman „handig” genoeg is om zich staande te houden als landbouwminister. „Staghouwer beoogt een meer duurzame landbouw, maar heeft een boerenhart en ziet in dat er ook brood op de plank moet komen.” CU-wethouder Nederveen denkt dat zijn partijgenoot zijn mannetje staat. „Henk is rustig en bedachtzaam. Hem maken ze niet gauw gek.”