Harde regen klettert op de heide. Een grauwsluier maakt de dag kleurloos. Het is waterkoud en een warme trui en een muts bieden Daphne van Zomeren wat extra warmte. De koude wind veroorzaakt een voortdurende loopneus. Zelfs de schapen van de Elspeetse kudde lijken hun koppen te laten hangen. Af en toe klinkt een schel belletje als de belhamel zich een paar meter over de heide verplaatst.

Van Zomeren is op het najaarsweer voorbereid: de herder van de Elspeetse kudde heeft altijd een poncho en moffen achter de hand. Dat je je niet op álles kunt voorbereiden, merkte ze toen drie wolven zo’n anderhalve maand geleden een andere schaapskudde te grazen namen. Van Zomeren was in de buurt van de plaats delict –niet ver van de Elspeetse speelweide Stakenberg– toen dat gebeurde.

Gastoeter

Sindsdien breidde ze haar arsenaal aan werktuigen uit met een alarmtoeter. De gastoeter, vooral bekend om z’n gebruik in stadions, moet ervoor zorgen dat wolven bij een volgende aanval het horen vergaat.

Van het nut ervan is Van Zomeren nog niet overtuigd. Maar veel andere mogelijkheden om de predators op afstand te houden, zijn er voorlopig niet.

„We maken ons absoluut zorgen”, zegt de herder. „Het is niet leuk om zoiets mee te maken.” Ze vindt het bovendien een veeg teken dat het incident overdag plaatsvond. „De afgelopen drie jaar konden de kudde en de wolf goed naast elkaar leven omdat de schapen ’s nachts binnen rasters verblijven die onder hoogspanning staan. Op deze aanval op klaarlichte dag waren we niet bedacht.”

Lees ook

Wolf went snel aan de mens

Wolvendrollen

Regelmatig speelt dan ook de vraag op wat ze moet doen als zo’n situatie vaker voorkomt. De wolf had immers succes, dus is er zeker een kans dat hij terugkomt. De wolvendrollen die Van Zomeren tijdens haar gang over de Elspeter Heide tegenkomt, spreken boekdelen.

Met de roofdieren zo dicht in de buurt zou je eigenlijk moeten weten wat je in geval van nood te doen staat, erkent Van Zomeren. „Maar in Nederland bestaat er geen training op dat gebied. Die willen we nu zelf maar gaan opzetten, zodat de schaapherders meer over de wolf kunnen leren.”

Op bescherming door de kuddehonden hoeft ze niet te rekenen. „De bordercollies zijn niet bedoeld om de wolf aan te vallen. Ze lopen in een wijde boog om de kudde heen en kunnen daardoor zelf ten prooi vallen.”

Een hond zou de wolf wel uit de kudde kunnen houden. Daarom lopen er sinds begin december enkele aangelijnd mee met de kudde.

En dan zijn er nog diverse vrijwilligers, die zich na het incident aanmeldden. Zij vormen een beschermende haag rondom de schapen, bedoeld om de wolf op afstand te houden.

Steviger middelen zijn not done. Een spray vergelijkbaar met de sproeistof die in Alaska beren op afstand moet houden, mag niet worden gebruikt. Een alarmpistool –dat onder de wapenwet valt– behoort voorlopig evenmin tot de mogelijkheden, al probeert de herder hiervoor een ontheffing te krijgen. Van Zomeren: „De wolf geniet in Europa echter de hoogste staat van bescherming. Dat beperkt ons behoorlijk in onze mogelijkheden.”

Wolf of geen wolf, de schapen grazen –regen en wind ten spijt– rustig verder. Over een paar dagen vangen ze de terugtocht naar de schaapskooi aan. Flink wat ooien zijn drachtig; een wolvenaanval zou de kwetsbare dieren de stuipen op het lijf kunnen jagen.

Nieuwe waakzaamheid

Zelf toont Van Zomeren zich niet bang voor de wolf, al trekt de aanval zeker zijn sporen. „Ons werk is er compleet door veranderd.” Ze doelt op de nieuwe waakzaamheid die er in het hoeden van de schapen is geslopen. Van Zomeren vertelt hoe ze voortdurend de omgeving scant om een eventuele aanvaller vroegtijdig te kunnen lokaliseren.

Tegelijkertijd is ze zich bewust van de ontoereikendheid daarvan. „De wolf heeft een schutkleur, je ziet hem waarschijnlijk pas op het laatste moment.”

Het liefst zou de herder met de nieuwkomer in de Elspeetse habitat willen samenleven. „De wolf is ook een onderdeel van natuur, waarmee we moeten samenleven. De aanval heeft onze visie daarop niet veranderd. Maar we zullen een nieuwe manier van werken moeten vinden.”