Wat is de norm voor fipronil in eieren?

De maximale residulimiet (MRL) voor fipronil op basis van de pesticiderichtlijn (verordening EG) is 0,005 mg/kg. Eieren met een hoger gehalte mogen niet in het handelskanaal komen. Het terughalen van deze eieren van de markt heeft dan ook een wettelijke basis. Welke normen worden gehanteerd om negatieve effecten op de gezondheid te voorkomen?

De Wereldgezondheidsorganisatie en de Europese Voedsel- en Veiligheidsautoriteit (EFSA) hanteren vaak twee toxicologische grenswaarden. Een overschrijding hiervan betekent dat op basis van de huidige wetenschappelijke kennis een risico voor de consument niet uit te sluiten is. Dit hoeft niet te betekenen dat er ook echt gezondheidseffecten optreden.

De eerste grenswaarde is de Acute Referentie Dosis (ARfD). Deze geeft aan hoeveel een persoon in een korte periode binnen mag krijgen zonder dat er gezondheidsrisico’s optreden. De ARfD is 0,009 milligram (mg) fipronil per kilo lichaamsgewicht. Dit komt overeen met: 0.54 mg fipronil voor een volwassene van 60 kg en 0,14 mg fipronil voor een kind van 15 kg. De tweede grenswaarde is de Acceptabele Dagelijkse Inname (ADI). Deze geeft de maximale hoeveelheid van een stof weer die levenslang, iedere dag geconsumeerd kan worden zonder dat er effecten op de gezondheid optreden. In 2006 heeft EFSA voor fipronil een ADI opgesteld van 0.0002 mg/kg lichaamsgewicht. Dit komt overeen met 0,012 mg fipronil per dag voor een volwassene van 60 kilo en 0,003 mg fipronil per dag voor een kind van 15 kilo.

Om de ADI vast te stellen, wordt van een stof in dierproeven de hoogste dosis bepaald waarbij er geen negatieve effecten te zien zijn. Deze dosis is het No Observed Adverse Effect Level (NOAEL) . Voor mensen zou de stof schadelijker kunnen zijn dan voor dieren. Daarom wordt de NOAEL door tien gedeeld. Omdat de gevoeligheid van mensen (ouderen, zwangeren, kinderen) verschilt, wordt het getal opnieuw door tien gedeeld. Daarmee komt de extra veiligheidsmarge uit op honderd.

Tot zover de gegevens. Wat betekent dat in de praktijk?

Stel dat iemand één ei eet met een hoge waarde: 0,92 mg/kg (een van de hoogste waarden die aangetroffen zijn). Bij consumptie van één ei per dag van circa 55 gram betekent dit dat je 0,05 mg fipronil binnenkrijgt. Dat is vier keer meer dan de ADI voor een volwassene en zeventien keer meer dan de ADI voor een kind bij één ei. Maar het is tien keer minder dan de ARfD voor een volwassene en drie keer minder dan de ARfD voor een kind.

België gaat uit van de ARfD en Nederland van de ADI. Wat is terecht?

Er is sprake van een al langere blootstelling aan fipronil via consumptie van eieren, zeker al sinds vorig jaar, bleek gisteren. Toxicoloog dr. ir. Henk Tennekes, verbonden aan Experimental Toxicology Services Nederland, noemt het daarom desgevraagd terecht dat de NVWA uitgaat van de ADI en niet van de ARfD, zoals de Belgen momenteel doen. „Fipronil is een insecticide dat inwerkt op een receptor van het zenuwstelsel. Voor insecten is het zeer giftig en de werking is onomkeerbaar. De visies van toxicologen verschillen. Ik ben voorzichtig, zeker als het gaat om zwangeren en kinderen.”