„En hier wordt al sinds de 17e eeuw het sociaal beleid van Enkhuizen gemaakt”, grapt SP’er Marcel Olierook (66). Hij staat in de Weesmeesterenkamer; tot voor kort zijn werkvertrek op de eerste verdieping van het monumentale Enkhuizer stadhuis.

Na een glanzende carrière, met veel directiefuncties bij zorg- en welzijnsinstellingen, lag een wethouderschap voor Olierook bepaald niet in het verschiet. Het kwam ervan nadat Enkhuizen in 2012 in een bestuurscrisis belandde. Een van buitenaf aangetrokken informateur, ook van de SP, had zijn conclusie snel voor elkaar: gezond besturen lukt hier alleen nog met wethouders van buitenaf.

Dogma’s

Olierook kwam uit Wijdenes; buiten Enkhuizen, maar nog wel Noord-Holland. De PvdA liet het oog vallen op een Alkmaarse bestuurder. CU/SGP, GroenLinks en de Lijst Quasten mochten de derde bestuurder leveren en onderling uitknokken wie. De drie konden zich vinden in de voordracht van de inmiddels 65-jarige SGP’er Gerrit Wijnne; in Elburg na drie succesvolle SGP-wethouderschappen een man met aanzien, maar in Enkhuizen nog een onbeschreven blad.

„Bij zijn sollicitatiegesprek nam de Lijst Quasten Gerrit onder vuur vanwege het vrouwenstandpunt van de SGP”, blikt Olierook terug. „Gerrit heeft toen gezegd: Dogma’s zijn voor de kerk, maar ik solliciteer hier op een politieke functie en in Nederland zijn kerk en staat gescheiden. Toen ik dat hoorde, dacht ik: Hij moet in elk geval een man met humor zijn.”

Als PvdA-wethouder Rian van Dam in februari 2014 programmamanager van Greenport Noord-Holland-Noord wordt, blijven Wijnne en Olierook samen als wethouders over. De samenwerking bevalt zo goed dat de SP de gemeenteraadsverkiezingen van 2014 ingaat met een opmerkelijke inzet: de partij blijft alleen in het college als het duo Olierook-Wijnne door kan met zijn werk. Dat lukt, mei 2014 worden beiden opnieuw geïnstalleerd.

Het drie jaar terug gevormde college moet het doen met een krappe meerderheid van negen van de zeventien raadszetels. „Toch kwamen veel collegevoorstellen met een grote meerderheid door de raad, sommige zelfs unaniem”, blikt Wijnne terug. „Dat zagen we ook het liefst. Op enig moment hadden we in het college een knoop doorgehakt over het Enkhuizerzand, over de komst van 160 watervilla’s aan een baai net buiten Enkhuizen. Dat hadden we met negen tegen acht door de raad kunnen jassen, maar omdat we dat een te smalle basis vonden, hebben we het plan teruggehaald en aangepast, tot het draagvlak zo groot mogelijk was.”

„Ons motto was: Niet breken maar bouwen. We wilden bruggen naar de oppositie slaan”, vult Olierook aan. „Marcel was van het sociale beleid, ik van de harde kant; de bestemmingsplannen en de financiën”, lacht de SGP’er. „Dat vulde elkaar prima aan.”

Roze netwerk

Olierook: „Ik heb Gerrit maar één keer moeilijk zien kijken; toen ik geld wilde steken in het roze netwerk voor jonge homo’s. Ik heb uitgelegd dat het ging om hulp, om het voorkomen van psychische problemen en zelfdodingen. Toen kreeg ik hem mee.”

Een ultieme successtory wordt het bijzondere college niet. Collegepartij Nieuw Enkhuizen valt uit elkaar, wethouder De Jong van de partij stapt op en de coalitie raakt haar wankele meerderheid kwijt. Vanuit de oppositie klinkt gemor. Olierook en in wat mindere mate Wijnne krijgen het verwijt pedant en ongrijpbaar te zijn.

De oppositie hergroepeert zich en begin deze maand is het voor Olierook opeens einde oefening. De ambtelijke samenwerkingsorganisatie van de fusiegemeenten Stede Broec, Enkhuizen en Drechterland blijkt een puinhoop, aldus een auditrapport van een consultancyfirma; veel geïmproviseer en weinig afstemming. Dit geldt vooral voor de afdeling samenleving, die de WMO en de Jeugdwet moet uitvoeren.

Waar Stede Broec en Drechterland rustig de tijd nemen om het rapport te laten bezinken, is de oppositie van Enkhuizen stellig. Ja, Olierook ving de bezuinigingen in de zorg prima op en hield zelfs budget over om een inloophuis voor mantelzorgers van beginnend dementerenden te starten. Toch moet hij weg.

Na Olierooks vertrek stelt Wijnne direct zijn portefeuilles beschikbaar, net als zijn collega-wethouder van het CDA. „Ze hebben mijn maatje van me afgepakt, zo voelt het echt. Marcel heeft mijn opvattingen over de zondagsheiliging altijd gerespecteerd. Ik ben hem daar dankbaar voor en ik bewonder zijn strijd voor de zwakken. Graag hadden we de rit samen uitgezeten.”

Olierook: „Alletwee hadden we iets rebels, iets eigenwijzigs. Ondanks alle inhoudelijke verschillen gaf dat een klik.”

serie Bonte coalities

Het nieuwe kabinet zal bestaan uit een palet aan politieke partijen. Hoe is de ervaring met bonte coalities in gemeenten? Vandaag deel 5 in een serie: Enkhuizen. Woensdag deel 6.

Ik geef de coalitie een... 5,0

Emile van Marle (37), fractievoorzitter van oppositiepartij D66 en eerste indiener van de motie van wantrouwen tegen wethouder Olierook: „Het college heeft binnen de ruimte die het had gedaan wat het moest doen, maar was ook een sta-in-de-weg voor een goed functioneren van de raad. De coalitiepartijen en het college klampten zich krampachtig aan elkaar vast, waardoor de oppositie zich vaak genegeerd voelde. Coalitie en oppositie duwden elkaar in de rol van opponent, namen elkaar in een wurggreep. Dat heeft de verhoudingen verhard. Ik wil toe naar een dualistisch systeem waarbij een raadsmeerderheid de voordracht van de wethouders steunt, maar het college bij steeds wisselende fracties op zoek moet naar steun.”

Enkhuizen

Aantal inwoners: 18.463

College: CDA (1 wethouder, demissionair), CU/SGP (1, demissionair), SP (1, tot 7-3-2017), Nieuw Enkhuizen (1, tot 20-9-2016)

Raad: SP: 4 zetels; D66, VVD, PvdA en CDA: allen 2; CU/SGP, Lijst van der Pijll, HEA, Lijst Quasten, Nieuw Enkhuizen: alle 1