IJburg is een kinderrijke wijk. Op de stoep van veel huizen staan tweewielers met kinderzitjes geparkeerd, evenals bak- en kinderfietsen en steppen. Op twee adressen in een lange straat is een Parentshouse gevestigd, dat onderdak biedt aan gescheiden mensen met kinderen.

Donald woont sinds september in een van de huizen. Hij deelt het pand met twee vrouwen. Alle drie hebben ze twee kinderen, die een deel van de tijd in het Parentshouse verblijven. De benedenverdieping –ruime woonkamer, keuken, eethoek– gebruiken de bewoners gezamenlijk. Daarnaast hebben ze elk één of twee (slaap)kamers.

„Dit is mijn karige bezit”, zegt Donald als hij zijn –enige– kamer binnenstapt. De ruimte is gevuld met een bedbank, een bed, enkele planken voor kleren, een kast en een televisie. „Dit is voor mij een leefbare situatie. Ik vind het prettig dat ik in dit huis altijd aanspraak heb. Voor hetzelfde geld beland je ergens eenzaam op een kamertje achteraf. We zijn hier in zekere zin tot elkaar veroordeeld, maar het gaat over het algemeen goed, ook met de kinderen. Als ze hier alle zes tegelijk zijn, trekken ze soms als een colonne de buurt in om hutten te bouwen.”

Uit elkaar gegroeid

Op zijn gestrande relatie wil Donald, die acht jaar samenwoonde, niet te diep ingaan. „We hebben vrij kort na elkaar twee kinderen gekregen. De communicatie tussen m’n vriendin en mij is daarna een beetje weggevallen en we zijn uit elkaar gegroeid. We wilden allebei dat de kinderen niet de dupe zouden worden van onze problemen. Ik heb toen besloten weg te gaan.”

Toen hij zich inschreef als woningzoekende, hoorde Donald dat de gemiddelde wachttijd zeven tot acht jaar is. Zes maanden lang verbleef hij afwisselend bij enkele vrienden. Dat ging niet langer. „Het is belastend als je lang bij iemand in huis zit. Iedereen heeft z’n eigen leven en rituelen. Op den duur gaat dat wringen. Ik was blij dat ik in het Parentshouse terechtkon. Anders was ik waarschijnlijk met een tasje kleren en een tandenborstel op straat beland en sliep ik nu in de nachtopvang of onder een brug.”

Het grote voordeel van het Parentshouse is voor Donald dat zijn kinderen –5 en 7 jaar– nu weer bij hem kunnen wonen. Enkele dagen per week zijn ze bij hem, de overige bij hun moeder. En ze gaan naar dezelfde school op IJburg die ze altijd al bezochten.

„Voor de kinderen is deze oplossing prettig. Er is nu regelmaat. Ze weten wanneer ze hier zijn en wanneer ze bij hun moeder zijn. We proberen geen modder naar elkaar te gooien en laten de jongens weten: We zijn niet meer samen, maar houden allebei van jullie. Wel missen ze een traditioneel gezinsleven. We zitten met Kerst niet gezellig met z’n allen aan het ontbijt.”

Verdriet

Ds. Rob Visser, predikant van de pioniersplek van de Protestantse Kerk in Nederland op IJburg, nam het initiatief voor het Parentshouse. In zijn kerk –De Binnenwaai– vertelt hij dat hij na zijn komst in de wijk op veel nood bij gescheiden mensen stuitte. „Er zijn hier relatief niet meer scheidingen dan op de Veluwe, maar in deze wijk met veel jonge gezinnen gaat het wel om een hoog aantal, minstens enkele tientallen per jaar.”

Hij is niet bang dat zijn initiatief de drempel tot echtscheiding verlaagt. „Praat eens een uurtje met mensen die zijn gescheiden en je weet dat dit niet zo werkt. Mensen trouwen en besluiten kinderen te krijgen. Dat doen ze niet om na verloop van tijd met een geldverslindende operatie uiteen te gaan. Ze kennen verdriet, hebben vaak lang geprobeerd bij elkaar te blijven, maar het is niet gelukt. Uiteindelijk gaat het helemaal mis en is het een kwestie van: Jij eruit of ik eruit.”

Omdat een van de ouders om financiële redenen vaak niet op IJburg –waar de huizen duur zijn– kan blijven wonen, is het volgens ds. Visser lastig een goede invulling aan het co-ouderschap te geven. Het Parentshouse geeft gescheiden ouders de mogelijkheid maximaal een jaar „op adem te komen” en intussen te werken aan oplossingen voor de langere termijn. „Mensen moeten tot rust komen voordat ze over creatieve mogelijkheden kunnen nadenken. We hopen dat de kinderen op deze manier minder schade oplopen door de scheiding, want schade is er altijd.”

Ds. Visser ziet het Parentshouse als een diaconaal initiatief dat voor iedereen uit de doelgroep openstaat. „Het is geen evangelisatieproject. Maar ik zeg soms wel: Kom eens naar een dienst, dan zie je waar het Parentshouse van uitgaat. Ik verplicht mensen nergens toe, maar ze kunnen altijd op me terugvallen, ook als ze nog openingen zien voor het herstel van hun relatie.”

Het voorkomen van echtscheidingen heeft eveneens de aandacht in De Binnenwaai. „We vormen een plurale gemeenschap. Een echtpaar dat afkomstig is uit een lichte Gereformeerde Bondsgemeente op de Veluwe heeft het initiatief genomen de Marriage Course te starten. Die wordt hier nu voor het tweede jaar gegeven. Dat steunen we van harte.”

Baan zoeken

Donald is niet kerkelijk betrokken. „Ik vind het mooi dat hier plaats is voor alle behoeftigen.” Na twee maanden in het Parentshouse begint hij tot rust te komen. „Ik moest emotioneel herstellen van de scheiding, maar merk nu dat ik weer wat energie krijg.” Die hoopt de werkloze bewoner de komende periode te benutten om een baan en andere woonruimte te zoeken. „Na een jaar moet ik hier toch uit.”

Of een scheiding, achteraf gezien, te voorkomen was geweest? Donald: „Communicatie is het sleutelwoord. We hadden meer tijd voor elkaar moeten nemen, regelmatig met elkaar moeten praten, ook eens samen weg moeten gaan. Dan had het misschien niet zo ver hoeven komen.”

„Ambtsdragers waren niet in alle gevallen welkom”

tekst Bert Monster

Een door de kerk opgezet huis voor gescheiden mensen (zie artikel hieronder) is uniek in Nederland. Uit de enquête door deze krant onder kerkenraden van orthodox-christelijke gemeenten blijkt dat zij gemeenteleden die met een echtscheiding te maken kregen op diverse manieren bijstaan. Enkele reacties.

-„Er was pastorale begeleiding van beide partijen, zolang als nodig was. De een verliet echter al spoedig de gemeente. Zijn ex hertrouwde en verhuisde later.”

-„We hebben blijvende diaconale en financiële hulp geboden, evenals psychische ondersteuning.”

-„We hebben pogingen tot huisbezoek gedaan, maar ambtsdragers waren niet in alle gevallen welkom.”

-„In de praktijk blijkt dat degene die de echtscheiding aanvraagt niet of heel weinig openstaat voor pastorale gesprekken.”

-„We hebben aandacht voor gescheiden ouders door gesprekken en adviezen waarin de diaconie een grote rol speelt. Naar kinderen toe is nauwelijks sprake van nazorg.”

-„In sommige gevallen heeft een partner het gezin in de steek gelaten en was er (helaas) voor de kerkenraad geen rol meer weggelegd. In enkele gevallen is er diaconale ondersteuning tijdens of na de echtscheiding geweest. In één specifiek geval is er bij de scheiding van een groot gezin opvang geregeld voor de kinderen toen de situatie acuut escaleerde. (...) Nazorg in zowel diaconale als pastorale zin. Vaak door predikant in samenspraak met wijkouderling en soms ook de wijkdiaken.”

-„Als we gescheiden echtparen gewezen hebben op de zonde en ze volharden hierin, dan willen we met nazorg erg voorzichtig zijn. Het zou de indruk kunnen wekken dat we een kerkelijke goedkeuring geven aan de echtscheiding. Wel heeft in beide gevallen de man ervoor gekozen om kerkelijk te blijven meeleven en daarom krijgt hij de pastorale aandacht.”

-„Pastorale zorg blijft altijd doorgaan, ook bij gescheiden mensen.”

-„Waar mogelijk zijn er nazorggesprekken. Bovendien proberen we gemeenteleden aan gescheiden mensen te koppelen voor hulp en bijstand. Als kerkenraad word je daarin ook weleens afgehouden, met name door de mannen.”

-„Ik wil niet zeggen dat de nazorg levenslang is, maar toch bezoeken we gescheiden mensen en ook hun kinderen jaren later nog, omdat daaraan behoefte is.”

-„We voeren gesprekken met een ouder die in onze gemeente achterbleef met kinderen. Met een ander gescheiden persoon die naar onze gemeente kwam zijn gesprekken gevoerd over deelname aan het heilig avondmaal.”

-„Er volgde een gesprek waarin begrip werd getoond, en waarbij we zorgden dat de kinderen dooplid bleven.”

Parentshouse

In de Amsterdamse wijk IJburg opende in januari het eerste Nederlandse Parentshouse de deuren, in juni gevolg door het tweede. Op elk adres kunnen drie gescheiden mensen met hun kinderen maximaal een jaar wonen. Elke gescheiden IJburger die een beperkte huur kan betalen en in staat is een woning met anderen te delen, is welkom. Het gaat om een initiatief van ds. Rob Visser, verbonden aan de protestantse pioniersplek in IJburg.

Van de eerste bewoners zijn er inmiddels drie doorgestroomd. In overleg met onder meer de protestantse diaconie van Amsterdam en burgemeester Van der Laan onderzoekt ds. Visser, sinds kort ook „stadspastor”, de mogelijkheden voor een Parentshouse elders in de hoofdstad. De predikant verwacht dat het concept ook op andere plaatsen navolging krijgt. Zo’n vijftig gemeenten hebben de afgelopen maanden interesse getoond in het initiatief.

www.debinnenwaai.nl/parents-house

serie Echtscheiding

Dit is het vierde deel in een serie artikelen over echtscheiding. Volgende week donderdag deel 5.