Het CDA wil helemaal af van het plan uit de koker van VVD-minister Hoogervorst van Volksgezondheid, die hier stevig van baalde. D66 stelde voor dat de kosten voor recepten jaarlijks maximaal 50 euro mogen bedragen. De VVD vindt het ongepast „nu al maatregelen de deur uit te gooien”. „Zo kun je geen politiek bedrijven”, luidde het harde oordeel van de liberale fractieleider Van Aartsen.

Het CDA zal direct al ’vreemd moeten gaan’ om een meerderheid voor het voorstel te krijgen. De oppositiepartijen PvdA en GroenLinks spraken hun steun uit.

CDA-fractieleider Verhagen haalt het benodigde bedrag voor het schrappen van de ’medicijnenknaak’ bijeen door de voorziene verlaging van de ziekenfondspremie volgend jaar deels niet te laten doorgaan. Daarna wil hij het eigen risico in de zorg, dat in 2005 wordt ingevoerd, iets verhogen.

Van Aartsen noemde deze financiële dekking „een fopspeen”. Hij is tegen het plan omdat burgers via de ’medicijnenknaak’ juist worden geprikkeld minder snel naar de dokter te lopen; een van de pijlers van het kabinetsbeleid. Mogelijk past het CDA de plannen nog iets aan om de coalitiegelederen gesloten te houden.

D66 wil ook dat de pil in het ziekenfonds blijft. In de plannen van het kabinet verdwijnt de pil voor vrouwen boven de 21 jaar uit het pakket. Fractieleider Dittrich wil zijn voorstellen voor de ’medicijnenknaak’ en pil financieren door minder uit te geven aan maagzuurremmers. CDA en D66 zijn beide tegen de bezuinigingen op het taxivervoer voor zieken.

Ook in de kritiek op de snoeiplannen in de VUT- en prepensioenregelingen trokken CDA en D66 samen op. Verhagen is tegen het plan om werknemers die met de VUT gaan in één keer een belastingaanslag voor vijf jaar op te leggen. Hij wil een overgangsperiode tot 2010. Verder stelde hij voor dat mensen via de levensloopregeling kunnen sparen voor een prepensioen vanaf het 63e jaar.

Verhagen en Dittrich zijn van mening dat het kabinet snel om de tafel moet met werkgeversorganisatie en vakbonden om te spreken over loonmatiging, de sociale zekerheid en innovatie. Ze riepen minister De Geus van Sociale Zaken op niet met lege handen te komen, maar de sociale partners bijvoorbeeld tegemoet te komen bij de VUT- en prepensioenen.

Van Aartsen mengt zich niet in het overleg. Dat is een zaak van het kabinet. „Wij zitten niet aan de onderhandelingstafel. Daar voel ik geen klap voor”, aldus Van Aartsen.

Ook de oppositiepartijen vinden dat het kabinet snel ’on speaking terms’ moet komen met de vakbonden. Ze fulmineerden woensdag opnieuw tegen de „asociale” voorstellen van Balkenende II. PvdA-leider Bos wil miljarden euro’s vrijmaken door milieuvervuiling extra te belasten, de onroerendzaakbelasting voor huurders niet af te schaffen en het financieringstekort op te laten lopen.

Hij presenteerde nog geen gedetailleerde tegenbegroting omdat minister Brinkhorst van Economisch Zaken liet weten dat het Centraal Planbureau (CPB) nog geen tijd heeft gehad de plannen door te rekenen. Dat kwam hem op zware kritiek van de coalitiefracties te staan, ook al omdat GroenLinks wel een volledig alternatief presenteerde.

CDA, VVD en D66 schaarden zich in grote lijnen wel achter de bezuinigingen van het kabinet. Die zouden nodig zijn om de economie er bovenop te helpen. Het debat gaat donderdag verder. Dan zal premier Balkenende eerst het beleid verdedigen.