Slag om Arnhem beheerste leven Britse generaal Urquhart

De mislukte slag stempelde de Britse generaal. Dochter Judy windt er geen doekjes om: het domineerde de rest van zijn leven. Hij was in 1945 betrokken bij de bevrijding van Noorwegen, werd ingezet in Oostenrijk en werd later inspecteur in de staalindustrie, maar elk jaar in september ging hij terug naar de regio Arnhem. In 1945 al, om te bepalen wat er fout gegaan was. En in de jaren daarna steeds weer, om te herdenken.

Langs Airborne Museum Hartenstein –in 1944 Urquharts hoofdkwartier– loopt een weg de heuvel af, naar Oosterbeek-Laag. In deze strook, met een groot hoogteverschil, hield de Britse generaal stand, tevergeefs wachtend op versterkingen om Arnhem te kunnen veroveren.

Zaterdag was zijn dochter in Oosterbeek-Laag. In de Concertzaal sprak ze voor de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum over het leven van haar vader. Tijdens de Slag om Arnhem was hij 42 jaar. Toen hij op 28 november 1901 werd geboren, was de langdurige regeringsperiode van koningin Victoria net voorbij. Hij werd wel victoriaans opgevoed, in een sfeer van discipline.

Robert Elliott (Roy) Urquhart was de zoon van een Londense arts. Zijn grootvader, die predikant was, was voor strikte zondagsheiliging. Maar tijdens de Eerste Wereldoorlog kocht hij voor het eerst elke zondag een krant: om te weten wie er aan het front omgekomen waren.

Die oorlog stempelde Roys beroepskeuze. In 1919 kwam hij bij de Highland Light Infantry terecht. „Koning George kwam op bezoek, en die verwachtte dat alle officieren een snor droegen. Urquhart liet zijn snor groeien, en vond hem zo mooi dat hij hem de rest van zijn leven behield.”

Tijdens een bootreis naar India ontmoette hij zijn toekomstige vrouw, die aanzienlijk jonger was. Ze trouwden in 1939 in India. Toen kort daarna de Tweede Wereldoorlog uitbrak wilde Urquhart zo snel mogelijk naar Engeland om aan de strijd te kunnen deelnemen.

Successen in Afrika, waar hij vanaf 1941 diende, vormden de eerste hoopvolle signalen dat het tij keerde ten gunste van de geallieerden.

Tijdens de invasie van het Italiaanse Sicilië in 1943 onderscheidde Urquhart zich doordat hij situaties goed kon beoordelen en in korte tijd gevechtsacties kon organiseren. Hij nam risico’s. De tactiek die op Sicilië goed werkte, bleek bij Oosterbeek desastreus, zegt zijn dochter onverbloemd. Urquhart ging persoonlijk poolshoogte nemen toen radiocommunicatie moeilijk bleek. Hij werd echter door de Duitsers ingesloten, hield zich schuil bij een Nederlands gezin en was daardoor 36 uur geïsoleerd van zijn troepen. Dat waren 36 kostbare uren. „Het was zijn grootste fout.”

Voor Urquhart was het een verrassing geweest dat hij tot commandant van de 1e Airborne Divisie werd benoemd. Dat was ook niet onomstreden: sommigen twijfelden of hij voldoende ervaring had. Opperbevelhebber Montgomery zette echter door. Zoals hij alle onderdelen van Operatie Market Garden doorzette, en dat bleek er één te veel te zijn: in en rond Arnhem moesten de geallieerden zich uiteindelijk terugtrekken.

Was de slag te winnen geweest? Urquhart zei van wel, anderen spraken het tegen. „Die discussie is nooit meer opgehouden.” Urquhart schreef er een boek over en werd talloze keren geïnterviewd. Nog steeds is er grote belangstelling voor de Slag om Arnhem, zowel in Engeland –waar de film ”A bridge too far” onderdeel is van de militaire opleiding– als in Nederland.

Dochter Judy eindigt haar toespraak in tranen, sprekend over haar vader, die in december 1988 overleed. Hoe was hij als vader, wil een van de honderden luisteraars weten. „Streng, maar we hadden veel respect voor hem”, zegt ze.

In zijn gezin sprak hij vrijwel nooit over de Slag om Arnhem. Toen een van de interviews in de studeerkamer uitliep, mocht de journalist mee-eten en ondertussen het gesprek voortzetten. Hij verontschuldigde zich tegenover Urquharts kinderen: zij hadden dit verhaal misschien al zo vaak gehoord. „Maar we hoorden er nooit iets over, al bleef het een deel van vaders leven.”

Slag om Arnhem beheerste leven Britse generaal Urquhart

Binnenland

RD.nl in uw mailbox?