Expertisecentrum christelijk geloof & psychische gezondheid, zo luidt de officiële naam van de nieuwe poot van Eleos. Morgen wordt het tijdens het symposium ”Hulpvaardig en geloofwaardig” in Putten officieel gepresenteerd.

Tijdens die bijeenkomst licht Eleos haar visie op de integratie van geloof en hulpverlening binnen de psychiatrie toe en gaat de instelling hierover in gesprek met onder anderen christenhulpverleners en ambtsdragers.

Door middel van het expertisecentrum wil Eleos haar opgedane kennis delen met andere ggz-instellingen en met mensen die werkzaam zijn in het pastoraat.

Voorwinden is als beleidsmedewerker identiteit binnen Eleos een van de drijvende krachten achter het centrum. Hij legt uit dat het is ontstaan vanuit een interne bezinning op de integratie van geloof in de hulpverlening.

De aandacht die de levensovertuiging van een cliënt tijdens een behandeling krijgt, loopt binnen de geestelijke gezondheidszorg nogal uiteen, aldus Voorwinden. „Er is een model waarin de geloofsovertuiging wordt genegeerd of slechts aangehoord. Die benadering krijgen hulpverleners vaak mee vanuit hun opleiding.”

Soms vraagt een therapeut bewust naar de levensovertuiging van een cliënt en betrekt hij dat aspect actief in de behandeling. Het komt ook voor dat een hulpverlener bovendien zijn eigen geloofsopvatting inbrengt. „Daarbij wordt er soms uit de Bijbel gelezen en gebeden.”

Binnen Eleos is de meest gangbare aanpak volgens Voorwinden dat het geloof van de cliënt een plek krijgt in de behandeling –tenzij deze dat zelf niet wil–, terwijl de therapeut terughoudend is in het naar voren brengen van zijn eigen opvattingen.

Zou het wenselijk zijn om gebed en Bijbellezen vaker een plek te geven in een behandeling?

„Wij streven daar in de ambulante zorg niet naar. Het brengt namelijk diverse risico’s mee, zoals grensoverschrijding met het pastoraat. Maar in een bepaalde setting, zoals tijdens een klinische behandeling of in een beschermende woonvorm, wordt er bijvoorbeeld rond de maaltijden wel gebeden, gezongen en uit de Bijbel gelezen.

Het is wel belangrijk dat een therapeut zicht heeft op de wisselwerking tussen geloof en psychische gezondheid. In Nederland is daar niet veel onderzoek naar gedaan. Als christelijke ggz-instelling zijn we het aan onze stand verplicht dat thema op te pakken.

Eleos was nu soms al betrokken bij onderzoek, maar wil daartoe in de toekomst ook zelf initiatief nemen. De komende tijd moet duidelijk worden op welke onderwerpen we ons het eerst zullen richten.”

Wat kan het expertisecentrum betekenen voor mensen die in het pastoraat werkzaam zijn?

„We kunnen richtlijnen voor pastorale zorg ontwikkelen, bijvoorbeeld als het gaat om het bidden met iemand die randpsychotisch het is. Het is gebeurd dat een zeer angstige patiënt door een pastoraal gesprek en gebed meer ontregeld raakte. Vanuit Eleos kunnen we een handreiking bieden om goed op zo’n situatie in te spelen. Ook via symposia en gerichte trainingen willen we iets voor het pastoraat betekenen.”

Wat is de winst van het centrum voor de cliënt in de spreekkamer?

„De cliëntenraad heeft er terecht op gewezen dat onze onderzoeken handen en voeten moeten krijgen. We willen onze kennis naar de praktijk vertalen. Als het goed is, wordt dat op den duur merkbaar. Ik denk dat het in ieder geval van belang is nog meer dan nu al gebeurt helder te krijgen wat de cliënt precies verwacht als het gaat om de plek die het geloofsaspect in de hulpverlening krijgt. Ook moet een hulpverlener duidelijk en onderbouwd aangeven om welke reden hij bijvoorbeeld het gebed wel of juist niet een plek geeft in de behandeling.”

Christelijke psychologen zitten niet te wachten op een bezinning over geloof en hulpverlening, stelde psychiater prof. Glas recent. Heeft hij een punt?

„Er kunnen diverse redenen zijn waarom het er in de praktijk niet van komt, maar binnen Eleos merk ik dat de meeste hulpverleners enthousiast zijn over het thema en daarover graag meedenken.”