LEMMER a/b COBY – Moeizaam ploegt de Coby zich op het IJsselmeer door een woestijn van ijs. Urk lijkt ingevroren. Rijkswaterstaat staat echter paraat, ook bij 10 graden onder nul. Het ijs is gebroken.
De hoeveelheid ijs groeit snel aan. „Donderdagnacht is er vóór de wal van Lemmer 15 kilometer ijs bij gekomen”, zegt Klaassen.
De schipper geeft gas. De 860 pk dieselmotoren stuwen de Coby met 15 kilometer per uur door het ijsmassief. De boeg beukt op de krakende en piepende ijsschotsen. De ijsbreker zet –met drie binnenschepen in z’n kielzog– koers van Lemmer naar Lelystad. De ijsvloer breekt moeiteloos in stukken. „Een makkie.”
De binnenvaart ondervindt op dit moment grote hinder van de ijsafzetting op het IJsselmeer. Het ijspakket bij de Rotterdammer hoek –tussen Urk en Lemmer– is 15 centimeter dik. Klaassen geniet. „Hoe dikker, hoe mooier.”
Anderen denken daar iets anders over. Rijkswaterstaat heeft gistermiddag een vaarverbod voor het IJsselmeer en het Markermeer afgekondigd. De vooruitzichten voor vandaag zijn ongunstig: strenge vorst, windkracht 6 tot 7 en noordoostenwind. Binnenschepen mogen de oversteek Amsterdam-Lelystad-Lemmer daarom vandaag waarschijnlijk alleen in konvooi maken.
Rijkswaterstaat blijft proberen de vaargeulen open te houden. „We zetten ijsbrekers in op het moment dat de situatie te onveilig wordt voor de scheepvaart”, legt mobiel verkeersleider Jochem Woord uit Urk aan boord van de Coby uit. De aanpak is eenvoudig: „Hoe meer ijs, hoe meer ijsbrekers.” Het schip trilt. Weer een schots geslecht.
IJsbrekers doen normaal dienst als duw- of sleepboot. „Deze schepen hebben een romp in de vorm van een ei. Daarmee duwt het vaartuig de ijsschotsen niet voor zich uit, waardoor het komt vast te zitten, maar breekt ze doormidden.”
Rijkswaterstaat huurt de ijsbrekers in bij particuliere bedrijven. Behalve de speciale voorzieningen aan de romp moeten deze beschikken over de nodige pk’s en voldoende wendbaarheid. „Voor ons is het belangrijkste: de vaart erin houden.”
Ondanks de inzet van ijsbrekers kunnen binnenschepen zich toch vastvaren in de ijsmassa. Ook in een vers opengevaren vaargeul. „Het ijs sluit zich na een ijsbreker soms razendsnel.” Zonder risico’s is het vastlopen voor een schip niet. „Kruiend ijs kan zo over een schip heen gaan.” Snel ingrijpen is dan geboden.
De felle noordoostenwind snijdt in het gezicht. De temperatuur schommelt rond de 10 graden onder nul, de gevoelstemperatuur ligt minstens 5 graden lager. Langs de mast, op de bolders en tegen de trossen zet zich steeds meer rijp af. De Coby mindert vaart. „Je merkt dat-ie er meer moeite mee krijgt.”
De verkeersleider vaart mee om zich persoonlijk op de hoogte te stellen van de situatie op het water. Z’n mobieltje staat roodgloeiend. „Ha Harry, het loopt hier lekker. Bij Lemmer is het aardig zwaar, maar bij Urk wordt het wat lichter. Bij Amsterdam kan het gevaarlijk worden.”
De 180 graden draaiende wind dwingt Woord zijn strategie te wijzigen. „De zuidwestenwind heeft het ijspakket de afgelopen dagen naar Lemmer gestuwd. De noordoostenwind duwt echter alles naar Amsterdam.” Het ijs kan zich –afhankelijk van de windkracht– met een snelheid van 5 kilometer per uur verplaatsen.
In de kombuis –schoenen uit– is het behaaglijk warm. Kok Jan van de Berg bakt een eitje voor de bemanning. En smeert een sneetje brood. De manschappen zijn op alles voorbereid. Donderdagnacht hebben ze aan boord geslapen. „We moeten à la minute kunnen uitrukken.”
Dit is de tweede aflevering in een serie over werken in de vorst.
