DEN HAAG - CDA-fractievoorzitter Verhagen „verdraait feiten” en „kletst uit zijn nek.” PvdA-leider Bos „is niet helemaal eerlijk.” Citaten uit het laatste tv-debat voor de verkiezingen? Nee. Deze onparlementaire zwartmakerijen vlogen woensdag door de grote vergaderzaal van de Tweede Kamer, tijdens de algemene beschouwingen.
En het is nog erger, sneert Bos. „Trots meldt het kabinet, en róépt het CDA, dat ook de minima er volgend jaar op vooruitgaan.” Na die „goednieuwsshow is het tijd voor de rauwe werkelijkheid: de minima gaan er op achteruit. Dat zijn de echte feiten. Feiten”, schampert de PvdA-leider, „waar ik de afgelopen weken helemaal niets over heb gehoord. En ik begrijp wel waarom: het is ook iets om je rot voor te schamen. Zeker als CDA’er!”
Verhagen moet nóg een teug uit de gifbeker van Bos nemen, als de PvdA’er het nieuwe zorgstelsel ter tafel brengt stelt. „Daarmee is op akelig duidelijke wijze de ideologie van vooral het CDA blootgelegd. Want laten we wel wezen: zíj, en niemand anders, hebben dit verzonnen.” Bos veegt in het debat snel nog even zijn eigen straatje schoon. „Dit kabinet is net een stel ouwerwetse socialisten. Wij hebben net van onze fouten geleerd. U maakt ze vrolijk opnieuw.”
Verhagen laat zich totaal niet uit het veld slaan door de hatelijke aanvallen van Bos. Hij laat niet merken dat die voor hem als een verrassing komen; ingewijden beweerden juist dat de PvdA toenadering zoekt tot het CDA in aanloop naar de verkiezingen. „In het bos zat een vos”, hoont de CDA-leider terug, „en die deed alsof hij slim was. Maar hij is niet helemaal eerlijk.” Hij hekelt het wantrouwen van Bos in de burgers: „Het verbaast me dat Bos zo weinig vertrouwen heeft in mensen.”
De woordenstrijd tussen Bos en Verhagen is niet de enige aanvaring. Wanneer VVD-aanvoerder Van Aartsen in gloedvolle bewoordingen zijn toekomstperspectief schetst, is de LPF-fractievoorzitter er als de kippen bij om de VVD’er te onderbreken: „Uw uiteenzetting klinkt behoorlijk fortuynistisch.” Kiezers moeten bij de LPF zijn, betoogt Van As, want de VVD zat al onder paars in het kabinet en nu weer, en dat heeft de ideale samenleving nog geen stap dichterbij gebracht.
SGP’er Van der Vlies en ChristenUnie-leider Rouvoet betichten het kabinet ervan een rooskleurig beeld te schetsen van de komende jaren. Bewust, met het oog op de verkiezingen. Eén ding weet Rouvoet zeker: „Als de politieke agenda vooral wordt bepaald door (…) de gemeenteraadsverkiezingen en de behoefte om ook eens wat goed nieuws te brengen, dan wordt de kloof tussen burgers en politiek niet kleiner, maar groter. Dan wekken we geen vertrouwen, maar cynisme.”
De coalitie laat zich echter niet afleiden door de kritiek van linker- en rechterzijde. Het kabinetsbeleid zet Nederland weer op de rails, stellen ze. Gretig spiegelen de partijen zich aan buitenlandse regeringen en staatsmannen die tegen de stroom durfden inroeien en na hoon uiteindelijk dankbaarheid oogstten.
Toch blijft het front van de coalitie niet gesloten. VVD’er Van Aartsen beukt Verhagen en Dittrich (D66) ruw wakker uit hun gemoedelijke eensgezindheidsslaapje door de afgesproken kilometerheffing voor eens en voor altijd uit te sluiten. „Dan hebben we een conflict in de coalitie”, merkt Verhagen onthutst op. Dittrich suggereert dat de VVD op de rem trapt vanwege de naderende verkiezingen.
Onmiddellijk gloort er hoop bij PvdA-leider Bos. Zou het dan in 2007 toch gaan lukken? Komt zijn partij weer aan de macht, desnoods met het beschimpte CDA? Eerder in het debat lijkt de kiem daarvoor gelegd. CDA en PvdA strijden eendrachtelijk om de kiezersgunst door compensatie te eisen voor de hoge energierekeningen die mensen betalen.
Tijdens hun felle kemphanengevecht spreken Verhagen en Bos ook af om samen de straat op te gaan, naar ziekenhuizen en achterstandswijken. Om te zien hoe het kabinetsbeleid in de praktijk uitwerkt. En om daarna misschien stiekem met elkaar alvast wat te filosoferen over het nieuwe regeerakkoord.