Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) schrijft dat in een rapport dat maandag is gepresenteerd. Het gevaar bestaat zelfs, concludeert het SCP, dat de mantelzorgers door hun drukke agenda zelf overbelast raken en vervolgens ook hulp nodig hebben.

De overheid zou dan nog verder van huis zijn, want het beleid is er juist op gericht dat hulpbehoevende burgers, zoals ouderen, gehandicapten en zieken, minder snel een beroep doen op de professionele zorginstellingen. Ze moeten zich in het systeem zo lang mogelijk laten verzorgen door familieleden of andere vrijwilligers. Dat is ook het doel van de Wet maatschappelijke opvang (WMO), die 1 juli in werking moet treden.

Het proces van ”vermaatschappelijking van de zorg” is al langer aan de gang. Het SCP onderzocht bij vijf gemeenten (Schagen, Heerenveen, Bergen op Zoom, Enschede en Utrecht) hoe de operatie verloopt.

Het blijkt niet eenvoudig te zijn om de traditionele zorg aan kwetsbare burgers te moderniseren. De verschillende instellingen voor maatschappelijke zorg werken te weinig met elkaar samen. Dat komt onder meer doordat ze totaal anders zijn georganiseerd en door verschillende overheden worden gefinancierd. Als er vormen van nieuwe zorg ontstaan, is het meestal voor ouderen. Voor mensen met een verstandelijke handicap of psychische problemen gebeurt er nauwelijks iets.

Het SCP-rapport is NPV-directeur dr. R. Seldenrijk „uit het hart gegrepen.” Hij voorspelt een chaos na de invoering van de Wet maatschappelijke opvang, waarbij de verantwoordelijkheid voor een groot deel van de thuiszorg naar de gemeenten wordt verschoven. „De overheid kiepert dat deel van de thuiszorg over de schutting, zonder het geld te oormerken en er zelfs een korting op toe te passen.”

Aan de andere kant wil de overheid dat zo veel mogelijk paren tweeverdiener zijn. „Daardoor vermindert het aantal vrijwilligers, terwijl de behoefte aan dit soort hulp, onder andere door de vergrijzing, groter wordt.”

Dat er een chaos ontstaat is volgens de NPV-directeur het gevolg van het feit dat overheidsorganen „niet in de gaten hebben wat er in de maatschappij gebeurt. Blijkbaar moet de wal het schip keren. Er is chaos ontstaan na de invoering van de Diagnose Behandel Combinaties, er zal chaos ontstaan bij de invoering van de nieuwe zorgverzekeringswet en evenzo bij de invoering van de WMO.”

Seldenrijk stelt voor het vrijwilligerswerk te stimuleren door de voorwaarden te verbeteren. Zo wil hij de maximumonkostenvergoeding voor vrijwilligers (nu 750 euro per jaar) afschaffen en werknemers het recht geven een dagdeel per week op te nemen voor mantelzorg of vrijwilligerswerk.