Vrouwelijke Engelandvaarder (101) overleden

Ellis Brandon zat in Noord-Holland in het verzet. Ze bracht berichten over, verspreidde de illegale bladen Het Parool en Vrij Nederland en probeerde Joodse gezinnen ervan te overtuigen dat ze moesten vluchten via een route die ze samen met haar toenmalige vriend Herman Friedhoff had helpen opbouwen. Beiden wisten te ontsnappen toen de Duitsers in augustus 1942 bij Friedhoff voor de deur stonden om hem te arresteren. Ze moesten onderduiken, waarbij ze nooit langer dan twee dagen op hetzelfde adres verbleven. Nadat Friedhoff in het voorjaar van 1943 bij verstek ter dood veroordeeld was, vluchtten ze via België en Frankrijk naar Spanje. Friedhoff ging daarna via Gibraltar naar Engeland en Brandon via Portugal. Al met al duurde de reis achtenhalve maand. Onderweg ontsnapten ze opnieuw aan arrestatie: de Duitsers controleerden de passagiers in de trein, maar Brandon en Friedhoff wisten uit te stappen en gingen lopend verder. In Engeland trad Brandon toe tot het Vrouwen Hulp Korps van het Nederlandse leger. Enkele jaren was ze getrouwd met een andere Engelandvaarder, Chris Krediet. Daarna trouwde ze nog tweemaal, en tweemaal werd ze weduwe. Nadat haar tweede man, Albert Vis, in 1971 vermist raakte tijdens een zeilrace op de Noordzee, hertrouwde ze in 1976 met een kolonel der artillerie b.d., Jan Anne baron de Smeth (1924-2017). ## Roman In maart dit jaar zette het Nationaal Archief de verslagen online van de verhoren die de Engelandvaarders bij aankomst ondergingen. Lange tijd was gesteld dat er 1700 Engelandvaarders zijn geweest, maar er staan nu 2150 verslagen online: van 2082 mannen en 68 vrouwen. Van de Nederlandse Engelandvaarders die de overkant bereikten, nam 60 procent dezelfde route als Brandon, 30 procent ontsnapte als bemanningslid op een schip dat naar het neutrale Zweden voer en 10 procent waagde per boot de illegale oversteek via de Noordzee. Ellis Brandon weigerde in 1944 het Kruis van Verdienste dat haar vanwege haar Engelandvaart werd toegekend. Wel aanvaardde ze het Verzetsherdenkingskruis dat prins Bernhard haar in december 1980 uitreikte. Haar belevenissen werden in 2012 door haar kleindochter Carlijn Vis vastgelegd in de roman ”Vrij spel”. De foto op de omslag klopte volgens de hoofdpersoon niet: „Het laatste wat je deed was een koffer meenemen. Je trok twee jurken over elkaar aan, want je moest juist niet de indruk wekken op reis te zijn.” ## Reünie In augustus 2018 kwamen de Engelandvaarders (in aanwezigheid van prinses Beatrix) in Hilversum voor het laatst bijeen. Er waren er nog tien: negen heren plus barones De Smeth-Brandon. Ze zei dat ze er vrede mee had dat het de laatste reünie van het Genootschap Engelandvaarders was. „We worden te oud; het is mooi geweest.” Museum Engelandvaarders in Noordwijk aan Zee omschrijft haar als „een markante vrouw met humor en een nuchtere kijk op haar Engelandvaart en het leven in het algemeen”.

Vrouwelijke Engelandvaarder (101) overleden

Binnenland | Binnenland

RD.nl in uw mailbox?