Misschien was het van meet af aan al niet zo’n briljant idee. Boodschappen thuisbezorgen tegen een niet veel hogere prijs dan gewoon in de supermarkt, en dan ook nog beloven dat de bezorger binnen tien minuten nadat de klant ze besteld heeft voor de deur staat. Hoe valt daar geld mee te verdienen?

Toch doken er een paar jaar geleden opeens heel wat bedrijven op die er brood in zagen. Eind 2020, midden in de tijd van de coronalockdowns, kwam het van oorsprong Duitse Gorillas naar Nederland, spoedig gevolgd door Flink, Zapp en Getir. Vanuit hun magazijnen, meestal oude winkelpanden met afgeplakte ramen, stuurden ze hun ”riders” de stad in om per fiets of scooter bliksemsnel een zak chips of een sixpack bier te bezorgen – of wat de klant ook maar te binnen was geschoten.

Valt daar inderdaad geld aan te verdienen? Het lijkt er niet op. Zapp was al na een jaar weer uit Nederland verdwenen, Gorillas werd overgenomen door Getir en deze week maakte Getir zelf bekend wat al even in de lucht hing: ook deze flitsbezorger stopt ermee en gaat zich volledig richten op zijn thuismarkt, Turkije. Alleen Flink houdt vol. Wat ging er mis met de flitsbezorgers?

„Overal waar je een pizza kunt laten bezorgen, moet het ook kunnen met boodschappen” - Sebastiaan Schreijen, retailonderzoeker

Aanvankelijk leken de bomen tot in de hemel te groeien. De flitsbezorgers moesten veel geld steken in een netwerk van magazijnen, midden in woonwijken, om snel bij de klanten te kunnen zijn. Maar die klanten wáren er, gelokt door kortingen die het bezorgen bijna gratis maakten. „En stevig aangejaagd door corona. Het was een fantastische start”, blikt retaildeskundige Erik Hemmes terug. „Al werd er nog geen geld verdiend – maar welk startend bedrijf doet dat wel?”

Belofte

Maar tegenslagen lieten niet lang op zich wachten. Al die riders zorgden voor overlast, en onder meer Amsterdam begon de flitsmagazijnen uit woonwijken te weren. Die moesten naar bedrijventerreinen verder weg, waardoor de belofte snel te bezorgen niet langer waargemaakt kon worden.

Belangrijker nog was dat klanten weliswaar snel gewend waren aan boodschappen binnen tien minuten thuis, maar die luxe net zo snel weer ontwend raakten toen de pandemie voorbij was. Omdat ook de inflatie fors begon op te lopen, hielden zij het geld voor de bezorging toch liever in hun zak. Ze liepen weer gewoon naar de supermarkt.

Samen met die inflatie steeg ook de rente op de kapitaalmarkt, en dat was de grootste tegenslag. Toen de flitsbezorgers begonnen, was die rente zo laag dat geld lenen bijna niets kostte. In die omstandigheden waren beleggers wel bereid te investeren in deze opkomende markt. Volgens het Amerikaanse onderzoeksbureau PitchBook, gespecialiseerd in gegevens over start-ups, haalden flitsbezorgers in de Verenigde Staten en Europa zeker 17 miljard dollar op.

„Maar geld lenen is niet gratis meer”, zegt Sebastiaan Schreijen, retailonderzoeker bij Rabobank. „Dan wordt het lastig extra investeringen binnen te halen om je bedrijfsactiviteiten verder uit te rollen.”

„Het is denkbaar dat Picnic in het gat springt en gaat flitsbezorgen ” - Erik Hemmes, retaildeskundige

Intussen zijn de flitsbezorgers nog steeds bij lange na niet winstgevend. Sterker nog: het geld gaat met bakken tegelijk de deur uit, magazijnen blijven geld kosten en meer magazijnen kosten meer geld. De kans dat investeerders ooit nog iets terugzien van al hun miljoenen is niet groot. Veelzeggend is dat Getir op het hoogtepunt volgens analisten 11 miljard dollar waard was, nu nog 2,5 miljard.

Pizza

Over en uit dus voor het fenomeen flitsbezorger? Niet per se, denkt Schreijen. „Voor vier of vijf is in Nederland geen plaats, voor een of twee misschien wel”, zegt hij. „Dus het is logisch dat er een paar zijn uitgestapt. Maar het is lastig te bepalen hoe de overgebleven partijen het precies rond gerekend krijgen. Of dat lukt, hangt bijvoorbeeld sterk af van de prijzen die ze kunnen rekenen.”

Is er dus toch winst te maken voor flitsbezorgers? Uitgesloten is dat niet, denkt Schreijen, want een markt is er nog steeds, vooral in de steden. „Al die mensen die vandaag niet weten wat ze morgen gaan eten”, zo omschrijft hij die klanten. „Overal waar je een pizza kunt laten bezorgen, moet het ook kunnen met boodschappen.”

De flitsbezorgers verdwijnen niet zonder sporen na te laten, denkt ook Hemmes. De supermarkten en het flitsbezorgen lijken naar elkaar toe te groeien, ziet hij. Flink doet de tienminutenbelofte al niet meer. „En het is best denkbaar dat Flink ooit winkels begint. Maar ook dat bijvoorbeeld Picnic in het gat springt en gaat flitsbezorgen.”

„Thuisbezorgen is niet dood”, stelt Hemmes. „We leven in een welvarend land, bij veel jongeren zit het geld los in hun zak en er zijn mensen genoeg voor wie maar één ding schaars is: tijd.” Voorlopig heeft Flink nog maar één concurrent, voegt hij eraan toe: „Je eigen fiets.”