De omvangrijke uitbreidings- en nieuwbouwplannen van de Nederlandse krijgsmacht stuiten op veel weerstand. Ondernemers, natuurorganisaties en sommige lokale overheden zijn bezorgd over de negatieve gevolgen voor de leefomgeving, kwetsbare natuur en het milieu. De zorgen gaan over nieuwe locaties voor jachtvliegtuigen, een mogelijke nieuwe kazerne en meer laagvlieggebieden voor helikopters.

Defensie is naarstig op zoek naar meer (oefen)ruimte in Nederland. De stabiliteit in Europa staat onder druk door de Russische inval in Oekraïne, schrijft Defensie in het Nationaal Programma Ruimte voor Defensie (NPRD), dat halverwege december werd gepubliceerd. „De oorlog in Oekraïne en andere ontwikkelingen op het wereldtoneel vereisen een grotere, beter uitgeruste en goed geoefende krijgsmacht.” In het nationale programma staan tientallen opties uitgewerkt om daarvoor plek te hebben.

Defensie is bijvoorbeeld op zoek naar meer oefengebieden voor helikopters en drones. Daarnaast is extra ruimte nodig voor onder meer de F-35-straaljagers, munitieopslag, kazernes en een oefendorp om te trainen in bebouwd gebied.

Dreiging

Volgende maand begint de grootste militaire Navo-oefening ooit. Ongeveer 90.000 militairen zullen van februari tot mei deelnemen aan de operatie ”Steadfast Defender 24”, in de Baltische staten, Polen en Duitsland. De behoefte aan militaire oefenruimte is in Europa sterk gegroeid. Deze week klonken vanuit de Navo alarmerende geluiden over toenemende Russische dreigingen.

Eén van de activiteiten die structureel zullen toenemen is het aantal helikoptervluchten, verwacht Defensie. Piloten kennen bestaande oefengebieden op hun duimpje, terwijl zij juist moeten leren manoeuvreren in het onbekende.

Grote delen van Zeeland zijn aangewezen als mogelijke locatie voor een nieuw laagvlieggebied. In die provincie probeert Statenlid Bertie Steur van de Partij voor Zeeland ondernemers en de politiek wakker te schudden. Een laagvlieggebied voor helikopters is onverenigbaar met het toerisme in Zeeland, meent zij.

Ook de Zeeuwse ondernemer Leo van Vliet is geschrokken. Hij spreekt namens een groep strandpaviljoenhouders. „Het is een grote verrassing, ik kan wel zeggen dat het is ingeslagen als een bom”, zegt Van Vliet. „We zijn druk bezig met duurzaamheid, klimaatadaptatie en natuur. Ik snap dat Defensie moet trainen, maar neem dan een plek die minder schadelijk en minder in ontwikkeling is.”

Vruchtbare landbouwgrond

In de plannen van Defensie staan ook locaties die al langer in beeld zijn, zoals een nieuwe kazerne in de omgeving van Zeewolde, Flevoland. „Doodzonde van het gebied”, zegt boerin Carolien den Brok. Haar familiebedrijf zal moeten wijken als de plannen voor de kazerne doorgaan. „Het is zulke vruchtbare landbouwgrond. Wij hebben niets tegen Defensie, en we snappen dat het thema speelt. Maar er zijn meer belangen dan het belang van Defensie, bijvoorbeeld voedselzekerheid.”

Het uitvoeren van alle plannen van de krijgsmacht wordt een complexe puzzel. Er is in Nederland ook ruimte nodig voor woningbouw, natuur en de energietransitie. Uiteindelijk is het aan de politiek om de schaarse ruimte te verdelen. Tot half februari kunnen belanghebbenden een zienswijze indienen. Hoewel velen begrip hebben voor de noodzaak van de militaire uitbreidingsplannen, wil niemand de overlast. „We vragen mensen een stukje van hun achtertuin op te geven en plek te maken voor Defensie”, zegt luitenant-generaal Elanor Boekholt-O’Sullivan in gesprek met Trouw.

„We beseffen dat dit een hele grote vraag is. Er is geen stuk grond in Nederland waar geen andere belangen zijn, zoals natuur, werk en energie”, zegt de luitenant-generaal. „Maar ergens moeten we wel iets doen. Het plan dat nu voorligt, is wat we minimaal nodig hebben om Nederland veilig te kunnen houden.”