Geef leraren meer tijd om lessen voor te bereiden en werk na te kijken, en laat ze minder tijd voor de klas staan. Daarvoor pleiten zeven organisaties van scholen, schoolleiders en leraren in een brief aan de politiek. Als leraren minder tijd voor de klas doorbrengen zorgt dat voor een lagere werkdruk, en dat stelt hen in staat hun werk beter te doen. Dat maakt het vak aantrekkelijker, zo is het idee.

Het verkorten van de tijd voor de klas is één van de maatregelen die in een ”deltaplan lerarentekort” zouden moeten komen, stellen onder andere de PO-Raad, de VO-Raad en vakbonden AOb, FNV en CNV. Ze roepen een volgend kabinet op om samen met hen zo’n plan te schrijven. Het lerarentekort is volgens hen een belangrijke oorzaak van de dalende schoolprestaties van Nederlandse leerlingen.

Duikeling

De onderwijsclubs doen hun oproep bewust op de dag dat uit de internationale Pisa-studie blijkt dat de taal- en rekenvaardigheid van Nederlandse kinderen opnieuw is afgenomen.

„We kunnen ons niet permitteren dat er door een tekort aan leraren en schoolleiders talenten van leerlingen verloren gaan of leerlingen onvoldoende voorbereid aan de samenleving gaan meedoen. En dat is wel wat er bezig is te gebeuren”, zo staat in de brief. De organisaties noemen het lerarentekort „de moeder van alle tekorten” op de arbeidsmarkt, omdat het onderwijs arbeidskrachten opleidt voor alle andere sectoren. Op dit moment verlaat een op de vijf nieuwe leraren het vak al binnen drie jaar, stelt de VO-Raad.

Kwetsbaar

Het basisonderwijs had vorig jaar zo’n 9700 fulltimeleraren te weinig. Een op de negen klassen begon het schooljaar zonder bevoegde leraar, volgens vakbond AOb. Het tekort treft vooral grote steden zoals Almere, Rotterdam en Den Haag. Dat zorgt ervoor dat steeds meer scholen onbevoegde leraren inzetten, of kinderen maar vier dagen in de week naar school laten gaan.

„De kwetsbaarste leerlingen, op de plekken met de meeste problemen, worden ook het meest geraakt door het lerarentekort”, zegt Henk Hagoort, voorzitter van de VO-Raad, de koepel van scholen in het voortgezet onderwijs.

„Ik ken een groep zeven die een jaar lang les had gekregen van een onbevoegde leraar”, zegt Thijs Roovers, bestuurder van de AOb. „Na een jaar waren de resultaten van die hele klas in het leerlingvolgsysteem met één niveau gezakt. Van havo naar vmbo-t, bij wijze van spreken. Dit is iets wat op dit moment elke dag gebeurt in onze scholen.”

Meer geld

In het deltaplan moeten in elk geval elf maatregelen staan om het vak aantrekkelijker te maken, vinden de initiators. Zo moeten schoolleiders en leraren meer autonomie krijgen. Dat zou zorgen voor minder administratie en meer werkplezier. Ook moet het kabinet investeren in schoolgebouwen, die nu vaak ongezond en versleten zijn en niet geschikt voor modern onderwijs. Bovendien willen de scholen structureel geld in plaats van incidentele subsidies, die ze vaak na korte tijd alweer kwijt raken. „Van een incidentele subsidie kun je een leraar geen vaste baan aanbieden”, zegt Hagoort.

Het voorstel om de lestijd per leraar te verlagen, springt het meest in het oog. Wie fulltime leraar is, staat gemiddeld 56 procent van de werktijd voor de klas en maakt werkweken van 45 uur. Dat moet omlaag, vinden de initiatiefnemers, door ook leerlingen minder uren onderwijs te laten volgen dan de wet nu vraagt.

Na zo’n kortere schooldag zouden kinderen eerder naar huis of de buitenschoolse opvang kunnen gaan. Of zij zouden een programma kunnen volgen in samenwerking met sportclubs of culturele organisaties.

In veel landen waar de onderwijsresultaten beter zijn, krijgen leerlingen minder uren onderwijs, stelt AOb-bestuurder Roovers. Het aantal onderwijsuren ligt in Nederland een kwart boven het Europese gemiddelde.

„Dat wil niet zeggen dat er een causaal verband is”, reageert directeur Lobke Vlaming van belangenorganisatie Ouders en Onderwijs. „Als de onderwijskwaliteit daalt, ligt het verlagen van de onderwijstijd per leerling volgens mij juist niet voor de hand. Tenzij onomstotelijk vaststaat dat daar de schoolprestaties beter worden.” Vlaming vindt een deltaplan om het lerarentekort tegen te gaan wél een goed idee. „Wij praten daar graag over mee.”