Wat is er aan de hand?

Bij een verrassingsaanval vielen afgelopen zaterdag zeker 1500 Palestijnse Hamasstrijders vanuit de Gazastrook het zuiden van Israël binnen. Het Israëlische leger werd volledig overrompeld door de inval, waarbij massaal Israëliërs zijn verkracht en vermoord. Baby’s werden in koelen bloede doodgeschoten en verbrand.

Hamas bezette dagenlang diverse Israëlische dorpen en ontvoerde ruim honderd militairen en burgers naar Gaza. Op de eerste dag van de inval werden ruim 1350 Israëliërs gedood, onder wie 260 op een vredesfestival.

De Israëlische premier Benjamin Netanyahu zweert wraak, slaat hard terug en roept 360.000 reservisten op. Bij zware luchtaanvallen zijn naar verluidt ruim 1500 mensen in Gaza om het leven gekomen.

Waar speelt de oorlog zich af en wie vecht precies tegen wie?

De oorlog vindt plaats in de Gazastrook en in het zuiden en midden van Israël. Hamas is, met steun van een reeks aan Palestijnse groepen, in gevecht met Israëlische troepen. Vanuit Gaza zijn meer dan 5000 raketten op Israël afgevuurd, terwijl Israël ruim 1000 luchtaanvallen heeft uitgevoerd.

Hamas heeft in 2007 gewapenderhand de macht overgenomen in de Gazastrook. De soennitische verzetsbeweging voert een dictatoriaal bewind in de strook, waar 2,3 miljoen mensen wonen op een oppervlakte twee keer zo groot als Texel.

Israël –9,6 miljoen inwoners– is ongeveer de helft zo groot als Nederland. Premier Benjamin Netanyahu en een deel van de oppositie hebben woensdag –na vijf dagen onderhandelen– een noodregering gevormd.

Waar komt deze oorlog ineens vandaan?

Deze oorlog komt niet uit de lucht vallen. Hamas en Israël raakten de afgelopen decennia om de twee tot vier jaar slaags, terwijl de Palestijnse terreurgroep regelmatig aanslagen uitvoert in Israël.

Het conflict heeft oude wortels. Israël veroverde de Gazastrook, de Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem tijdens de Zesdaagse Oorlog van 1967 tegen Egypte, Jordanië en Syrië. Israël trok zich in 2005 volledig terug uit de Gazastrook.

Israël en Egypte controleren de grenzen, het luchtruim en het zeegebied vóór de Gazastrook. De Joodse staat heeft een veiligheidsmuur gebouwd langs de strook om terreuraanslagen te voorkomen.

De humanitaire en economische situatie in Gaza is slecht. Hamas houdt Israël hiervoor verantwoordelijk. De Palestijnse groep steekt internationale steun liever in wapens en munitie dan in het welzijn van haar burgers.

Hamas ziet Israël als bezetter, erkent Israël niet en is volgens haar handvest uit op de vernietiging van de staat Israël.

Waarom juist nu oorlog?

Daar zijn verschillende verklaringen voor. Israël en Saudi-Arabië staan op het punt diplomatieke betrekkingen aan te knopen. Dit zou een nieuwe aardverschuiving betekenen in het Midden-Oosten. In september 2020 normaliseerden Israël, de Verenigde Arabische Emiraten en Bahrein hun verhoudingen al via de Abraham Akkoorden. Hamas probeert met de aanval op Israël vermoedelijk het vredesproces met het belangrijkste Arabische land te saboteren.

Verder komt de grootschalige terreuraanval van Hamas op het moment dat de Israëlische politiek en samenleving tot op het bot verdeeld zijn over de hervormingen om de invloed van de rechterlijke macht op de politiek in te perken.

Ten slotte begon de huidige oorlog één dag na het vijftigjarige jubileum van de Jom Kipoeroorlog van oktober 1973. Egypte en Syrië vielen daarbij Israël onverwachts aan op de joodse feestdag Jom Kipoer (Grote Verzoendag).

Is de huidige oorlog anders dan eerdere conflicten tussen Hamas en Israël?

Zeker. Hamas heeft bij de grootschalige aanval –voor het eerst– meerdere dorpen in het zuiden van Israël bezet. Nooit eerder zijn zoveel Israëlische burgers en militairen (ruim 1300) op één dag om het leven gekomen.

Het Israëlische leger is verder dagenlang bezig geweest de terroristen in het zuiden van het land uit te schakelen. Israël claimt daarbij zeker 1500 Hamasleden te hebben gedood.

Israël probeert Hamas niet langer in te dammen, maar wil de verzetsgroep definitief uitschakelen. De Joodse staat bereidt daarom een inval met grondtroepen voor en voert gerichte liquidaties uit op Palestijnse kopstukken. Israël lijkt zich daarbij niet te laten weerhouden door gijzelaars die in handen van Hamas zijn.

Nieuw is verder dat Israël zich het recht voorbehoudt om doelen van Hamas direct aan te vallen. Tot nu toe gaf Israël voorafgaand aan een luchtaanval op flatgebouwen een waarschuwing, zodat iedereen zich tijdig uit de voeten kon maken.

Vormt Hamas de grootste bedreiging voor Israël?

Nee. De grootste militaire dreiging voor Israël is Hezbollah in Zuid-Libanon. Deze sjiitische terreurgroep beschikt naar schatting over 100.000 tot 200.000 raketten, die in toenemende mate gps-geleid zijn voor precisieaanvallen in geheel Israël.

De grootste Israëlische troepenopbouw vindt daarom in het noorden plaats. Hamas en Hezbollah krijgen beide militaire en financiële steun uit Iran. Mocht Hezbollah ook de aanval openen, dan komt Israël onder grote druk te staan.