Het is ruim vijftig jaar geleden dat de dollar werd losgekoppeld van het goud. Simpelweg kwam het er tot 1971 op neer dat de voorraad dollars gedekt moest zijn door de waarde van het edelmetaal. Goud –waardevast, maar saai voor beleggers– bleef iets voor het vermogende deel van de mensheid. De prijs hield jarenlang de inflatie bij, maar ook niet veel meer dan dat. De koers per kilo schommelde tussen de 10.000 en 20.000 euro.

De tijden zijn veranderd. Tal van gebeurtenissen en wereldwijde spanningen stuwen de goudprijs: de financiële en hypotheekcrisis, de komst van Trump, brexit, corona en de oorlog in Oekraïne. Iedere keer als de koers enigszins stroperig dreigt te worden, gebeurt er weer wat. De lage en zelfs negatieve rente heeft er een schepje bovenop gedaan. De inflatie en de dreiging van een nieuwe bankencrisis deden de prijs van een kilo goud de voorbije weken oplopen tot –omgerekend, de prijs wordt gewoonlijk in dollars uitgedrukt– 60.000 euro. Omgerekend naar 1971 een jaarlijkse gemiddelde stijging van 8 procent.

Niet alleen de rijken stoppen goudstaven in kluizen; ook overheden vullen hun voorraden aan. Zelfs bij pensioenfondsen is het bezit van baren goud geen taboe meer.

Steeds meer breidt de hang naar goud zich ook uit over de massa, weet Johan de Ruiter, algemeen directeur van Goudwisselkantoor. Het familiebedrijf, marktleider in Nederland in de handel in goud en munten, zag vorig jaar de omzet verdubbelen.

Dit jaar is de goudprijs al met zo’n 10 procent gestegen. Particulieren stoppen het goud in kluizen of verstoppen het in en om het huis. „Steeds vaker kom je mensen tegen die een paar gram of één gouden munt per maand of om de paar maanden aanschaffen.” De goudkenner noemt dat logisch. „Op spaargeld werd en wordt nauwelijks rente gegeven, de geldontwaarding is flink toegenomen en er moet vanaf een bepaald bedrag vermogensbelasting worden betaald.”

Goud is geen belegging, vindt De Ruiter. „Ik zie het als een reserve-betaalmiddel. Zeker 6000 jaar. Salomo handelde al in goud. De meeste klanten komen niet naar ons om geld te verdienen, maar om de waarde van hun bezit te behouden. Als morgen de dollar valt, kun je met goud betalen.”

Vakantie

De belangstelling voor edelmetalen als goud en ook zilver heeft volgens hem verschillende oorzaken. „Zoals de soms snel inzakkende beurskoersen, die het vertrouwen in aandelen hebben aangetast. Ook van de bitcoin hebben mensen geleerd om met onafhankelijke betaalsystemen om te gaan. Persoonlijk geloof ik niet in cryptomunten, maar de aandacht ervoor heeft veel mensen wel wakker geschud.”

Het familiebedrijf koopt en verkoopt gouden en zilveren sieraden, munten en andere gebruiksvoorwerpen. Zeldzame stukken worden geveild, andere omgesmolten. Verder worden kostbare stukken verpand.

De stijging van de goudprijs legt het bedrijf, dat inmiddels 130 vestigingen telt in Nederland, België en Duitsland, geen windeieren. Tegelijkertijd is de krapte op de arbeidsmarkt voelbaar. „We hebben vijftig vacatures.”

Mensen krijgen volgens De Ruiter meer voor hun gouden voorwerpen dan ze dachten. Ze verkopen ook om eenmalige financiële problemen op te lossen. Hij weet van een arts die zijn vakantie niet kon betalen en zijn Rolex verpandde.

Aan de vraagkant is er een duidelijke stijging. „Voorheen waren dat vooral vermogende mensen. Nu zien we veel meer kopers met gewone inkomens. Daarnaast zijn er bedrijven die een deel van hun liquiditeit in goud omzetten.” De drempel is laag, want met één muisklik kan worden ingekocht. Munten als de Gouden Krugerrand en Canadese Maple Leaf zijn populair en de handel in gouden tientjes is nog steeds levendig. De overheden wakkeren de goudkoorts verder aan. „Een van de grootste kopers in 2022 was Turkije. Ook China en Rusland hogen hun goudvoorraad op. Doordat er al jarenlang geld wordt bijgedrukt in Amerika en ook in Europa is het vertrouwen in het geldsysteem flink afgenomen.”

De Ruiter begrijpt het tanende vertrouwen in overheden en banken. „Niet alleen omdat het mijn handel is. In 2008/2009 zijn we op het nippertje aan een crash ontsnapt. Nog steeds zijn er velen die de gevolgen van het wegvallen van vertrouwen onderschatten. Dan is armoede heel dichtbij.” Hij geeft aan een hekel te hebben aan complottheorieën. „Maar door die alsmaar stijgende staatsschuld overal kun je een monetaire reset niet helemaal uitsluiten. Een optie is om de prijs van goud substantieel op te hogen.”

Hans Kevelam uit Garderen deelt de mening van De Ruiter. Hij houdt zich al 44 jaar bezig met de in- en verkoop van goud en zilver. Goud staat echt in de belangstelling, constateert ook deze handelaar. Als hij terugblikt, ziet hij de invoering van de euro in 2002 als een belangrijk omslagpunt voor de prijzen en belangstelling van het edelmetaal. „Toen is de stijging van de afgelopen decennia begonnen.”

Net als Johan de Ruiter spreekt hij niet van een belegging. „Het is meer een kwestie van je geld goed verzekeren.”

Van gebrek aan geld als gevolg van het dure levensonderhoud merkt hij niet veel. „Vaak hoor ik niet waarom men verkoopt. Pas had ik iemand die zijn goud omzette in contanten voor de aanschaf van een appartement.”

Zilver

Kopers zijn er des te meer. „Van Jan met de pet tot heel vermogende mensen.” Kevelam aarzelt om te spreken van goudkoorts. „Nog steeds is het een beperkt publiek dat goud en zilver koopt, maar er zijn momenten dat de orders binnenstromen. Het is niet meer zoals in de vorige eeuw, toen aan mij op verjaardagen werd gevraagd wat ik erbij deed als men hoorde dat ik in munten en goud handelde.”

De populariteit richt zich in toenemende mate op zilver, meent Kevelam. „Dat is in mijn ogen op dit moment ondergewaardeerd. Gewoonlijk kocht je voor een kilo goud ongeveer 50 kilo zilver, nu is de verhouding 1 op 80. Een tweede reden om zilver te kopen is dat een groep mensen zich indekt voor problemen met het geldsysteem. „Met zilveren munten kun je bij een crash beter bij de bakker terecht dan met heel dure gouden, zo is hun redenering.”