In het Gelderse dorp van boeren en ondernemers laten ze niet snel het achterste van hun tong zien. In de verkiezingen hebben veel Kootwijkerbroekers zich nog niet verdiept. Na wat doorvragen in de dorpskern blijkt sympathie voor de BBB. Maar de kans is groot dat ze in het stemhokje alsnog het vakje van de SGP inkleuren. „Die zijn toch ook voor de boeren?” klinkt het. Wat verder buitenaf is er minder schroom. Een boer is het meer dan zat en stemt BBB.

De rode boerenzakdoek is prominent aanwezig in het straatbeeld van Kootwijkerbroek. Bij supermarkt Coop is het nog rustig halverwege de ochtend. Een aantal moeders met kinderwagens komt langs voor een boodschap. Bij de meesten leven de verkiezingen van 15 maart nog niet echt.

Alinda (29) blijft de SGP trouw „vanwege de christelijke uitgangspunten”. Volgens haar zullen veel Kootwijkerbroekers hetzelfde doen. Het „rechtse karakter” van de BBB spreekt haar echter wel aan. Ze denkt dat haar broers de overstap naar de BBB makkelijker zullen maken. „Zij zijn minder bewust met het geloof bezig en staan er daarom misschien anders in.”

Twee jongens nemen grote happen van een saucijzenbroodje. Ze hebben pauze en moeten bijna weer aan het werk. De oudste van de twee mag al stemmen op 15 maart. „De SGP? Mwah. Dan eerder de BBB, die zijn voor de boeren”, lacht hij.

„De SGP is diepgeworteld in Kootwijkerbroek”, zegt An (34), ze loopt met haar zoontje de winkel uit. De boodschap van de BBB en de stijl van Tweede Kamerlid Van der Plas spreken Kootwijkerbroekers wel aan, denkt ze. An heeft soms moeite met de sfeer in het dorp. „Het op z’n kop hangen van de vlag gaat mij te ver. Dat vind ik te negatief richting de overheid. We hebben nog zoveel vrijheid in ons land.” An woont op een boerderij, maar ze hoeft met haar gezin niet van het boerenbedrijf te leven. „Als je als boer met de rug tegen de muur staat, kan ik me voorstellen dat je andere keuzes maakt.”

Doordrammen

„Voor mij staat de SGP op één en de BBB op twee”, grijnst Wim. De zestiger in overall komt doe-het-zelfzaak De Schuur uitlopen. „Ik ben boer en een rasechte Kootwijkerbroeker.” Hij gaat in maart net als altijd op de SGP stemmen.

Wim verwacht dat weinig SGP’ers de overstap naar de BBB zullen maken. Wel denkt hij dat het CDA flink gaat verliezen in de regio. Hij spuwt zijn gal over de overheid, de linkse partijen en D66 in het bijzonder. „Ze drammen door. Stikstof, een verbod op hertenkampen. Het lijkt soms wel communisme.”

Wilco (18) die net zijn auto in wil stappen, neigt ook naar een stem op de SGP. „De kans is 70 procent, de overige 30 procent is voor de BBB.” Hij vindt het jammer dat de SGP „altijd klein is geweest en minder dan de BBB zichtbaar actief is voor de boeren”.

De BBB zet volgens de tiener terechte vraagtekens bij de haalbaarheid van het stikstofbeleid. Hij mist echter heldere christelijke uitgangspunten bij de partij. Wilco vroeg daar wel naar tijdens een BBB-campagnebijeenkomst op zijn school, Aeres in Barneveld, maar kreeg geen overtuigend antwoord.

De tiener schuwt de confrontatie niet. Hij was aanwezig bij een tweetal boerenprotesten en was ook present toen boeren een stuk Natura 2000-gebied bij Stroe omploegden. „Ik wil graag boer worden. Als dat in Nederland niet lukt, dan overweeg ik naar Denemarken of Zweden te gaan.”

Abortus

Een melkveehouder klost op houten klompen over het erf van zijn boerderij in het buitengebied van Kootwijkerbroek. „Ik ben het vrijwel in alles eens met de BBB, maar het staat me tegen dat de partij geen uitgesproken christelijke standpunten heeft over abortus en euthanasie”, steekt hij van wal.

De vijftiger dubt over zijn stem op 15 maart. „Waarschijnlijk wordt het de SGP, omdat ik geloof in Jezus.” Hij vindt het wel een nadeel dat de SGP maar weinig macht heeft. „Ik denk dat ik uiteindelijk veilig bij de SGP blijf. In het verleden stemde ik regelmatig op de ChristenUnie, maar die wordt steeds linkser.” De boer ziet de BBB vooral als concurrent voor de ChristenUnie en het CDA. „Het CDA heeft een ernstig probleem. Die partij heeft ons, boeren, in de steek gelaten.”

Hij schat in dat zijn kinderen wel BBB gaan stemmen. „We hebben ze wel grootgebracht met het geloof, maar nu hebben ze er minder mee.” De veehouder, die aangesloten is bij de hervormde gemeente in het dorp, noemt Kootwijkerbroekers „behoorlijk behoudend”. „De oudere garde blijft de kerk en de SGP wel trouw, maar bij de jongeren zie ik het schuiven. Zij zitten minder op een eilandje en krijgen via de sociale media de hele wereld binnen.”

Wat hem aanspreekt in het BBB-boegbeeld Van der Plas? „Ze laat zich niet gek maken en heeft humor.” De veehouder is wel benieuwd hoe het straks met de partij gaat als het aantal zetels groeit. „De BBB moet niet helemaal afhankelijk zijn van Caroline. Toen Pim Fortuyn wegviel, was het snel klaar met zijn partij.”

Chagrijnig

Een goedlachse boer aan de Laageinderweg heeft de knoop al doorgehakt. Hij stemt BBB. „Die partij durft eerlijk te zeggen waar het op staat. De SGP is te klein”, meent hij. De veertiger kreeg een christelijke opvoeding, maar „heeft het geloof een beetje losgelaten”. Hij hoort van diverse dorpsgenoten dat ze een stem op de BBB overwegen, maar „SGP’ers zijn moeilijk over te halen”.

„Los van de BBB zegt niemand in Den Haag waar het op staat. De boeren krijgen overal de schuld van”, vervolgt de boer fel. Hij nam deel aan boerenprotesten, maar vond het niet bevredigend. „Ik kwam vaak chagrijnig thuis en dat had weer zijn weerslag op ons gezin. Zo’n demonstratie helpt niks.”

De veehouder noemt Van der Plas „een heerlijk mens.” Maar of ze kwaliteiten heeft om Nederland te besturen weet hij niet. „De partij is vooral nuttig om Nederland wakker te schudden.” De veertiger stemde eerder vaak CDA of VVD. Nu waagt hij de stap naar de nieuwkomer. „Het kan alleen maar beter worden.”