Waarom wil een zorgverzekeraar mensen inspireren om voor zichzelf en anderen te zorgen? Moet ze zich niet beperken tot het aanbieden van polissen en het betalen van zorgkosten?
Jos: Dat moet ook gebeuren, maar er is meer. We zijn weliswaar een zorgverzekeraar, maar zouden we ook niet een beetje een gezondheidsverzekeraar moeten of mogen zijn? Het thema “gezondheid” verdient echt veel meer aandacht dan het nu krijgt. Ik zie daarin ook voor ons een rol weggelegd. Gezondheid gaat ook over omgaan met lijden, tegenslag en beperking. We leven in een tijd waarin we het beter hebben dan ooit en tegelijkertijd lijden we meer dan ooit. Onder eenzaamheid, mentale problemen, burn-out, depressie, verbroken relaties, medicijngebruik. We zitten, vaker dan ooit, bij de psycholoog, de psychiater en de therapeut. Dat is toch een gekke tegenstelling? Het leven kán namelijk zo anders zijn: zo goed, zo mooi. Zeker als je, net als wij, gelooft dat God het goede met ons voor heeft. Hoe kun je geloof en gezondheid aan elkaar verbinden, vroegen we ons af. Kunnen we niet iets ontwikkelen om mensen te helpen het leven te leven dat God met hen beoogt?
Nicole: Die wens heeft onder meer geleid tot de lancering van twee programma’s: “Geloof en gezondheid” en “Sterke relaties”, beide kosteloos te volgen voor klanten én niet-klanten. Ze hebben al veel deelnemers geholpen echt iets te veranderen in hun gezondheid en relaties.

Laten we eerst op “Geloof en gezondheid” inzoomen. Wat houdt dat programma in?
Jos: Het biedt inspiratie, kennis, tips en uitdagingen op het gebied van geloof en gezondheid. Het gaat onder meer over ‘gewone’ elementen als bewegen, voeding en ontspanning, maar we besteden óók aandacht aan je geest, je gedrag in relatie tot je omgeving en aan bezieling. Die laatste elementen zijn vooral gericht op het begrijpen van jezelf: waarom doe ik soms wel wat ik niet wil en niet wat ik wel wil, om Paulus aan te halen.
Deelnemers krijgen het onlineprogramma per e-mail toegestuurd en halen eruit wat voor hen op dat moment passend is. Volgend jaar gaan we het iets aanpassen: we bieden het dan door het jaar heen vier keer een week aan en belichten meer thema’s. We willen een en ander combineren met een podcastreeks, waarbij er elke twee weken een nieuwe aflevering online komt, zodat mensen voortdurend met het thema bezig kunnen blijven. Het is allemaal niet groot, niet intensief, we geven gewoon af en toe een reminder.
Els: Jos vroeg mij of ik wilde meewerken aan een podcastserie en of ik een boekje wilde schrijven. Dat laatste is “Jouw reisgids. Op ontdekking met Els van Dijk” geworden, waarin ik samen met deelnemers op zoek ga naar de vrucht van de Geest -enkelvoud- in het leven. Het klikte goed tussen De christelijke zorgverzekeraar en mij. Waarschijnlijk omdat we dezelfde dingen nastreven. Ook ik vind de gezondheid van mensen enorm belangrijk. Daarbij gaat het wat mij betreft niet in de eerste plaats om je lichamelijke kwaliteiten en toestand, maar vooral om je mentale en geestelijke conditie. Het gaat om een kracht van binnenuit, die van bovenaf gevoed wordt.

Waar komt die passie voor de gezondheid van je medemens vandaan?
Els: Die passie is voornamelijk ingegeven door een leven met God en door mijn werk als orthopedagoog, iemand die met name kinderen en jongeren met leer- of gedragsproblemen begeleidt. Mijn hele leven is het welzijn van mensen mijn drijfveer geweest en dan vooral het psychische welzijn, dat ik overigens niet kan loskoppelen van het geestelijk welzijn. Studenten vroegen in mijn tijd als directeur van de Evangelische Hogeschool weleens: „Zou u ook op een niet-christelijke instelling kunnen werken?” Ik antwoordde dan altijd: „Ik zou niet weten hoe dat moest, want dan kan ik de essentiële basis van het mensenleven niet meenemen in mijn doen en laten.

Wat is de kern van het programma “Geloof en gezondheid”?
Els: Dan kom ik uit bij woorden als verlangen, bezieling, bewogenheid. Ik streef naar de realisering van het koninkrijk van God in mijn persoonlijk leven en in het leven van anderen. Belangrijk daarbij is dat je van betekenis wilt zijn in deze wereld. De vrucht van de Geest heeft alles te maken met vrucht willen dragen in deze wereld. Dat staat haaks op de moderne gedachte dat je jezelf moet bewijzen. De boodschap die veel mensen in 2023 meekrijgen is: je moet concurreren met anderen en met jezelf. Zo heeft God het absoluut niet bedoeld! Zíjn ideeën uitdragen, dat vind ik heel bijzonder om te doen. Het is prachtig om te zien dat mensen echt vrije mensen worden die ernaar verlangen om vrucht te dragen en niet langer in de afschuwelijke wedstrijd van het leven staan.
Jos: Als ik terugdenk aan jouw bijdragen aan het programma, merk ik dat je mij dwingt om van boven naar beneden en van binnen naar buiten te kijken, terwijl ik geneigd ben om van buiten naar binnen en dan pas naar boven te kijken. Als ik op míjn manier te werk ga, ben ik teveel geneigd te kijken naar wat anderen belangrijk vinden. Dan denk ik voldoening te vinden in dingen waar ik het juist niet ga vinden en word ik dus juist afgeleid van dat wat er echt toe doet, namelijk: de relatie met God, met de ander, met mijzelf en met de schepping. Het belangrijkste doel van ons programma is niet voor niets: mensen laten leven zoals God het bedoeld heeft. Daar wil ik gelijk het volgende aan toevoegen: dat betekent ook weleens leven met een beperking. Hoe zwaar dat ook is, het gaat er niet om dat je zo fit, sterk en gezond mogelijk bent, het gaat om de ontmoeting met Hem en met de ander. Dat is goed voor je mentale en geestelijke gezondheid en uiteindelijk ook voor je lichamelijke welzijn.

Wat zijn de meest positieve punten van “Geloof en gezondheid”?
Els: Ik vind de holistische benadering heel mooi. Je bent meer dan je vitaminepilletje, zal ik maar zeggen. Het programma heeft je hele welzijn op het oog: je lichamelijke, mentale én geestelijke gezondheid. De lijn naar God toe vind ik essentieel. Die kun je niet vervangen door wat dan ook. Je kunt nog zulke grote idealen hebben, maar die zijn allemaal menselijk en feilbaar. God is een verhaal aan het schrijven met deze wereld en daar mogen wij een onderdeel van zijn. Het is zó bijzonder dat Hij jou en mij daarbij wil inschakelen, dat we van betekenis mogen zijn. Dat alleen al stemt tot enorme dankbaarheid.
Betekenis heb je dus ook als je lichamelijk of mentaal wat mankeert. Ik moet denken aan mijn ouders, die allebei gelukkig erg oud zijn geworden, en tot hun laatste snik van betekenis zijn geweest voor de mensen die ze mochten ontmoeten. Van betekenis zijn zit ’m niet in grote projecten of in dingen waarvoor je een standbeeld krijgt. Het zit in verbindingen die je legt op de plekken waar je gesteld bent. Het gaat om het antwoord op de vraag: hoe ben je een kind van God in de ontmoetingen met Hem en met de mensen die je mag ontmoeten? Al beland je in een rolstoel en zou je lichamelijk niets meer zijn, Gods licht doorgeven in deze wereld kan altijd.
Natuurlijk is dat soms heel lastig. Ook voor mij. Ik word ook weleens ‘s ochtends wakker met de gedachte: ik ben nog zo moe, ik heb geen zin in vandaag. Maar het doel is groter dan de lichamelijke beperking. Als de druk van buiten groter is dan het verlangen vanbinnen, dan gaat er iets niet goed. Op het moment dat je alleen maar gaat luisteren naar de pijnen in je lijf, dan kom je niet ver. Ervaar elke dag als een geschenk van God, waarop je van betekenis mag zijn voor Hem en voor je naaste.
Jos: Ik moet denken aan een studie aan Harvard University, “Harvard Study of Adult Development”, naar de vraag hoe mensen de kwaliteit van hun leven beoordelen. Een van de conclusies was: eenzaamheid geeft een grotere kans op ziekte en kortere levensduur. Scherper geformuleerd: eenzaamheid is gif. Daarom is het zo belangrijk dat we omzien naar elkaar. Ik leer altijd veel van de drieslag van Paulus. Hij zegt dat je als mens gekend, geliefd en geroepen bent. Als je vandaaruit leeft, heeft het bestaan echt een andere dimensie.

Hoe staat het met jullie eigen gezondheid?
Els: Lichamelijk gaat het goed voor zover ik weet. Verder ben ik heel dankbaar voor het feit dat ik inhoudelijk bezig mag blijven. En wat betreft mijn geestelijke gezondheid: die blijft onderhoud nodig hebben. Ik moet dagelijks oefenen: lezen, nadenken, bidden. Anders heb ik op een gegeven moment niks te melden in deze wereld. Helemaal niks. Ik heb me weleens afgevraagd hoe ik het leven zou ervaren als ik rookworstenverkoper was. Misschien wel een stukje minder goed. Aan de andere kant: ik zou wel met veel mensen in contact komen. Maar waar heb je het dan met elkaar over? Over worst? Tja, dat interesseert me eigenlijk niet zo.
Jos: Ik ervaar meer rust dan vroeger. Ik heb een aantal activiteiten afgestoten en ben dus veel meer thuis bij mijn vrouw en kinderen. Ik zou wel wat meer willen sporten, maar dat komt wel weer een keer. Mentaal heb ik veel geleerd van wat psycholoog Mieke de Boer over hechting schrijft. Ik heb ontdekt hoe mijn hechting van invloed is op de manier waarop ik relaties met anderen, met mezelf en zelfs met God onderhoud. Dat begrijpen is voor mij heel helpend geweest.

Wat moeten mensen doen om gezond te blijven of te worden?
Els: Richt je op de hele mens en niet op één aspect zoals je lichamelijke gesteldheid. Denk aan je verbondenheid met God, met de wereld waarin je leeft en met de mensen die Hij op je pad plaatst.
Jos: Wees zowel een beetje vriendelijk als een beetje hard voor jezelf. Daar bedoel ik mee: als je weet dat je iets moet doen, zie dat dan onder ogen en als het niet lukt, wees dan een beetje lief voor jezelf en probeer het morgen opnieuw. Bij God is er altijd een nieuw begin mogelijk. Bekijk jezelf en anderen met die mildheid. Dat is ook met het oog op gezondheid een heel belangrijk uitgangspunt

En dan het programma “Sterke relaties”. Wat hebben sterke relaties te maken met je gezondheid?
Nicole: Een goede relatie met je partner werkt door op je persoonlijke gezondheid, zowel relationeel, mentaal als lichamelijk. Als je ziek bent, herstel je bijvoorbeeld beter wanneer je een partner hebt die voor je zorgt. Dat blijkt uit een studie aan Harvard University, “Harvard Study of Adult Development”. Als De christelijke zorgverzekeraar vinden wij het hebben van goede relaties daarom dus belangrijk. Bovendien sluit het aan bij Bijbelse waarden als trouw, liefde en vergeving, die ook wij hooghouden.

Wat houdt het programma precies in?
Petra: Het is een online portal waarop mensen kunnen vinden waar ze staan en wat ze nodig hebben op relatiegebied. Denk aan thema’s als geloof, communicatie, hechting en seksualiteit. De site is geschikt voor mensen met vastgelopen relaties die op zoek zijn naar wegwijzers en voor mensen met een goede relatie die daarin verder willen groeien.
Nicole: Het aanbod is laagdrempelig: webinars, werkboekjes, podcastseries, een online relatieprogramma, gespreksvragen en informatie over relatietherapie en -cursussen die we vanuit de aanvullende polissen vergoeden. We hopen dat bij deelnemers de vonk weer overslaat, zodat ze verbinding zoeken en weer samen door kunnen.

Hoe ben jij, Petra, bij het programma betrokken geraakt?
Nicole zocht iemand voor een video over relaties en over het belang van vroegtijdig hulp zoeken als je relatie niet is zoals je verlangt of hoopt. Dat sloot prachtig aan bij mijn passie: het taboe op relatieproblemen verminderen. Als ik eraan kan bijdragen dat mensen met lastige relaties over hun moeilijkheden vertellen -en dan niet alleen in de therapieruimte, maar ook en éérst met vrienden aan de keukentafel- dan werk ik daar graag aan mee.

Hoe groot is de nood op relatiegebied?
Petra: Eén op de drie huwelijken strandt op dit moment. En dat is in christelijk Nederland niet veel anders. De echtscheidingscijfers zijn de laatste jaren enorm toegenomen; de nood is enorm.
Nicole: Samengestelde gezinnen gaan overigens nog veel vaker uit elkaar: dat percentage ligt tussen de 60 en de 70 procent. Denk ook eens aan de gevolgen voor de kinderen… We hebben daarom ook een programma voor samengestelde gezinnen. Daarnaast hebben we een programma voor stellen waarbij een van de partners te maken heeft met een psychische aandoening.
Petra: Er moet in de samenleving echt iets gebeuren in het herstellen van relaties. Zeker als christenen hebben we daar werk te doen, mijns inziens.

Wat zijn de belangrijkste oorzaken van relatieproblemen?
Petra: Als ik die vraag vanuit de theorie beantwoord, zeg ik dat het alles te maken heeft met hechting, met de verschillende hechtingstijlen, met verlangen en verwachten. We móéten tegenwoordig allemaal gelukkig zijn, het is bijna een opdracht. Dat betekent dat er enorm veel druk op relaties is komen te liggen. En dan komt daar het individualisme nog bij: ík heb recht op geluk en als jíj mij niet gelukkig maakt, dan ga ik verder kijken. Dat staat lijnrecht tegenover de Bijbelse boodschap: heb elkaar dienend lief. God wil relaties gebruiken om mensen te laten te groeien tot wie ze echt zijn, tot wie God wil dat ze worden.
Nicole: Mijn oma, die acht kinderen had, zei altijd: „Ik kom uit een generatie die iets wat stuk was, ging maken; wij investeerden in zaken. Jullie horen bij een generatie die iets wat stuk is, weggooit en een nieuw exemplaar koopt.” We denken tegenwoordig met z’n allen: als iets niet meer voor ons werkt, dan is het over. We investeren niet meer in datgene waarvoor we zelf gekozen hebben. Vervolgens nemen we ons kapotte zelf mee naar een volgende relatie, die we misschien ook weer stuk maken. Ons programma wil relaties juist verduurzamen.

Hoe moet je als zorgverzekeraar relaties verbeteren?
Nicole: Nou, we werken daarbij vooral veel samen met zorgverleners. We willen als De christelijke zorgverzekeraar relatieproblemen graag bespreekbaar maken. Het doel is dat mensen erover durven praten met familie, vrienden, voorgangers, ouderlingen of therapeuten, zonder dat er meteen met het vingertje gewezen wordt. Laten we ons steeds afvragen: hoe kunnen we elkaar helpen? Zeg als familie, vrienden of gemeentelid eens: „Jullie hebben het al zo druk, wij passen een keer op de kinderen, dan kunnen jullie een avond samen uit. (En elkaar weer vinden).” Want vaak gaan relaties stuk door de waan van de dag, doordat er geen tijd meer is om met elkaar te praten en samen leuke dingen te beleven. Frustraties stapelen zich dan op.
Hoe we relatieproblemen dan precies bespreekbaar willen maken? We hebben een website gelanceerd: . We bieden voor iedereen die er gebruik van wil maken, webinars met werkboekjes, podcastseries en een online relatieprogramma aan. Ook hebben we relatiekaartjes met vragen ontwikkeld, die aangevraagd kunnen worden. Daarnaast hebben we informatie over relatietherapie en relatiecursussen. Bezoekers (ook niet-klanten) kunnen op de website lezen welke vergoedingen we hiervoor hebben in onze aanvullende verzekeringen. In alles spelen geloof en Bijbel een rol, want dat is waar wij voor staan.

Wat is de meerwaarde van christelijke relatietherapie?
Nicole: Je kunt als christen ook naar ‘gewone’ relatietherapie gaan -de achterliggende methodiek is vaak hetzelfde als die bij een christelijke vakgenoot- maar er zijn altijd gespreksonderwerpen waarbij geloofszaken aan de orde komen. Neem alleen al het Bijbelse uitgangspunt: wat God heeft samengebracht, zal geen mens scheiden. Niet-christelijke therapeuten gaan daar soms makkelijk aan voorbij; ik heb dat zelf ervaren.
Petra: Als christen-hulpverlener snap je thema’s als schuld en schaamte bij je christelijke cliënt beter. Je begrijpt wat een echtscheiding veroorzaakt op het gebied van iemands persoonlijk geloof, maar ook in de beide families en in de kerkelijke gemeente waartoe partners behoren. Je snapt dat je cliënt bij zijn/haar partner blijft, omdat hij/zij bang is niet alleen de familie maar ook de kerk en misschien zelfs het geloof te verliezen. Er spelen heel veel vragen rond een mogelijke scheiding, maar er zijn vragen die alleen door christelijke cliënten worden gesteld en die ik heel vaak hoor. Mag ik van God scheiden? Mag ik voor mezelf kiezen of is dat egoïstisch, want ik moet de ander toch hoogachten? Wat is Gods wil in dit alles?

Hoe reageer jij als christelijk therapeut op dit soort vragen?
Petra: Het gaat er niet om wat ík vind. Mijn taak is mensen helpen om antwoorden te vinden, waar ze vrede mee hebben. Vrede met zichzelf, met hun partner, met hun familie, maar vooral met God. Soms maken ze een keuze waarvan ik persoonlijk denk: ík vind iets anders. Maar het is hún zoektocht, waarbij ik slechts help. Ik kan de antwoorden niet geven, want dan zijn het míjn antwoorden en niet die van hen. Het gaat om grote thema’s in een mensenleven. Niemand trouwt met het idee: dit doe ik voor een paar jaar en dan ga ik weer verder. Er zit een hele wereld van beleving en emotie achter elke relatie.

Petra, je schreef ooit: „Door mijn werk mag ik een hamer of zaag zijn in de hand van de Bouwer en een stukje met iemand meelopen op de weg naar herstel.” Wat bedoel je daarmee?
Ik geloof dat wij allemaal mogen uitgroeien tot de persoon die God bedoeld heeft. Ik ben niet de Maker, ik mag slechts een beetje schuren en timmeren. Met andere woorden: ik mag mensen helpen en een deel van hun leven met hen meelopen. Soms een jaar. Soms iets langer. Tijdens dat stukje spiegel ik en stel ik vragen om mensen te helpen ontdekken waarom ze bepaalde dingen moeilijk vinden en bepaalde stappen niet kunnen zetten. Het doel is steeds: mensen in contact brengen met hun identiteit en verlangen. Hun tonen wie ze zijn en wie ze kunnen worden. Je kunt pas vooruit als je in de achteruitkijkspiegel kijkt.

Wat moet je als eerste doen als je problemen in je relatie ervaart?
Petra: Dat aangeven bij je partner. Zeg: „Ik vind het niet lekker lopen, wat vind jij?” Als de problemen nog niet zo ernstig zijn, zou ik een marriage course volgen of samen een goed relatieboek lezen. Of de relatiekaartjes van De christelijke zorgverzekeraar aanvragen. Pas als je vastzit in bepaalde patronen als herhaalde afwijzing en tekort of als er grote dingen als ontrouw spelen, kom je er vaak zelf niet meer uit. Als ruzies -over de prullenbak, de schoenen of de auto- steeds volgens hetzelfde schema verlopen, wordt het tijd om aan een therapeut te denken. Helaas wachten mensen veel te lang voor ze die stap zetten.

Jullie werken allebei nu ruim zes jaar aan het programma “Sterke relaties”. Welke inzichten zijn volgens jullie het meest waardevol?
Nicole: Dat je een relatie niet als vanzelfsprekend moet zien, maar dat je die moet onderhouden. En dat je moet kijken wat er nodig is op het moment dat er problemen optreden: misschien onze gesprekskaartjes of werkboekjes? Volg een van onze webinars, het online relatieprogramma, ga naar een relatiecursus of gewoon samen een weekendje weg. Vergelijk het met de apk van je auto – waarom zou je relatie níét zo’n periodieke check waard zijn? Stel elkaar regelmatig vragen als: hoe staat het met onze dromen, waar willen we nog in groeien? Die gesprekken zijn zó waardevol, maar je komt er vaak niet aan toe door de drukte van kinderen en werk.
Ons programma wil mensen helpen bij het onderhoud van hun relaties. Op een niet al te zware manier. We willen banden graag op een vroeg moment herstellen en versterken. Ik vind het mooi om vanuit de verzekeringskant mensen een soort gereedschapskist aan te bieden. Om een verbinder te zijn, mensen aan elkaar te koppelen, zodat ze op de goede weg worden geholpen.
Petra: Ik vind het mooi dat “Sterke relaties” is gebaseerd op christelijke normen en waarden, dat het is gericht op het herstel van relaties. Het focust op dienende liefde, naar het voorbeeld van Christus, in plaats van op eigenbelang. Het lijden op relatiegebied is enorm en gaat zó diep. Als je eens wist welke casussen ik in mijn praktijk allemaal voorbij zie komen. Mensen lijden zo intens. Als ons programma dan helpt om eerder over relatieproblemen te praten, eerder met elkaar aan het werk te gaan, en eerder hulp te vragen als je er niet uitkomt, ben ik heel blij. Ik heb zo vaak cliënten in mijn praktijk gehad, bij wie ik dacht: hadden jullie maar veel eerder aangeklopt!

Els van Dijk

Nicole Bolweg