J. Visscher -  2 dec 2004 11:31 - Gewijzigd: 2 dec 2004 11:31

„Bernhard was enigszins ongenaakbaar”

BARNEVELD - „Een fantastische man.” „Enigszins ongenaakbaar.” „Hij ging zijn eigen gang.” Op het marktplein in Barneveld lopen de meningen over de woensdag overleden prins Bernhard uiteen. „In de Tweede Wereldoorlog stond hij als Duitser op tegen zijn eigen volk. Dat vind ik machtig.”

Wat niet-begrijpend blikt de man van de Vietnamese loempia’s van onder zijn blauwe muts omhoog. „Bernhard? Betreur”, luidt zijn reactie op de actualiteit. En verder gaat hij maar liever door met het vastmaken van het prijzenblad aan zijn loempiakar.

„Die man is nog bezig met zijn inburgeringscursus”, grapt bloemenman Otto Middendorp aan de overkant. Zelf noemt Middendorp de prins een „beste kerel.” „Hij had heel veel plezier in het leven. En voor militairen heeft hij best veel goeds gedaan. Hij was jaarlijks bij de 5-meiherdenking in Wageningen.”

De 77-jarige W. van der Mheen, getooid met pet, is altijd „erg ingenomen” geweest met prins Bernhard. Hij waardeert de inspanningen van de prins tijdens de Tweede Wereldoorlog. In 1944 was Bernhard bevelhebber van de Binnenlandse Strijdkrachten. Zelf zat Van der Mheen van 1947 tot 1949 in militaire dienst. Dat de prins in de jaren zeventig een scheve schaats reed in de Lockheed-affaire „zal best zo wezen”, maar voor Van der Mheen is de prins er niet minder om. Hij noemt het „heel erg” dat de prins na de affaire jarenlang geen uniform mocht dragen.

De 75-jarige J. van den Brink is gereserveerder in zijn oordeel. Hij noemt Bernhard „geen onaardige prins.” Beetje los was Bernhard wel, schetst Van den Brink. „Hij had iets nonchalants. Hij trok zich niets van anderen aan.”

Van den Brink laakt recent opnieuw opgedoken berichten dat Bernhard in zijn jeugd lid was van de NSDAP. „Zulke berichtgeving is het onderuittrekken van de prins.”

De 70-jarige J. van Ginkel heeft nooit zo veel gehad met prins Bernhard. „Ik vond het een beetje een aparte man. Hij ging zijn eigen gang. Zijn overlijden doet me eigenlijk weinig. Ik heb vooral te doen met koningin Beatrix. Zij heeft in korte tijd haar man, moeder en vader verloren.”

Van Ginkel is niet onverdeeld gelukkig met de liefde van de prins voor de natuur. Dat prins Bernhard in zijn laatste interview nogal lyrisch deed over een jonge orang-oetang, vindt hij maar zozo. „Het is maar een beest.”

Prins Bernhard stond verder af van het gewone volk dan iemand als prinses Juliana, denkt Jolanda de Graaf (34). Op de markt moet ze haar ongedurige zoontje voortdurend in het oog houden. „Bernhard had specifieke interesses, bijvoorbeeld voor de veteranen op 5 mei in Wageningen. Zelf voel ik me meer verbonden met koningin Beatrix, maar dat zal te maken hebben met het generatieverschil.”

Jolanda de Graaf noemt Bernhard een „een enigszins ongenaakbare” man. „Het was een harde, aristocratische man. Hij ging om met geselecteerde vrienden. Als hem iets niet beviel, liet hij dat duidelijk merken. Ik zou niet zo gauw op hem toegestapt zijn. Met Máxima zou ik dolgraag eens om de tafel zitten. Bij Bernhard heb ik dat gevoel niet.”

Dat Bernhard in de jaren zeventig in opspraak raakte in verband met de Lockheed-affaire vindt Jolanda jammer. „Hij heeft zich kennelijk laten verleiden door geld. Dat is heel menselijk, maar zeker als vooraanstaand persoon moet je op je qui-vive zijn. Je brengt niet alleen jezelf, maar ook je land in opspraak.”

Het feit dat Bernhard tijdens reizen in Afrika en Amerika veel heeft betekend voor het bedrijfsleven en natuurorganisaties vervult haar met enig „cynisme.” „Hij had veel geld en kon die reizen maken. Ik zou zulke trips ook wel willen doen.”

Vergezeld van zijn Ierse setter stapt Jan van der Werf de markt op. Hij omschrijft Bernhard als „een hele goede prins, die van het leven heeft genoten.” „Als ik hem vergelijk met prins Claus komt Claus er veel triester van af.”

Er gaan hardnekkige geruchten dat Bernhard een of meer buitenechtelijke kinderen verwekte. Van der Werf schudt zijn hoofd. „Hij was wel iemand die van alle facetten van het leven genoot.”

Dat Bernhard het enige tijd geleden opnam voor AH-medewerkers die overvallers hardhandig overmeesterden, kan op Van der Werfs volledige instemming rekenen. „Een leuk signaal.”

De 72-jarige G. A. van Donselaar heeft net zijn zuivel ingeslagen. Een royale duim gaat omhoog als zijn mening over Bernhard wordt gevraagd. „Hij was nog maar een paar jaar getrouwd toen hij als Duitser in opstand kwam tegen zijn eigen land. Machtig vind ik dat. En het leger was bij hem in goede handen.”