Jan Mark ten Hove - 13 nov 2009 15:59 - Gewijzigd: 13 nov 2009 15:59

Beladen verleden

HEYTHUYSEN – Het is oorverdovend stil als Yasmine Teeuwen (15) het gedicht ”Herinnering” voordraagt. Verschillende veteranen laten een traan.

Aan het einde van Yasmines gedicht grijpt de Britse kolonel Geordie Dee naar haar hand. „Thank you”, brengt hij er met een van tranen verstikte stem uit nadat hijde Engelse vertaling van het gedicht heeft aangehoord.

Ongeveer twintig veteranen –onder wie Britten, Amerikanen, Belgen en Duitsers– waren woensdag aanwezig in de St. Ursulaschool in Heythuysen om hun ervaringen in de Tweede Wereldoorlog over te dragen aan vmbo 4-leerlingen. Sinds een aantal jaren is het een traditie dat de veteranen jaarlijks een bezoek aan de Limburgse scholengemeenschap brengen.

 

Een van de veteranen is Günther Melcher. De Duitser vocht in 1944 in Normandië tegen de oprukkende Britse en Amerikaanse legers. Na de oorlog, tijdens een bezoekje aan Oost-Duitsland, zagen de Russen hem aan voor een spion. Dat leverde hem zeven jaren werken in een Siberische kolenmijn op. Voor hem eindigde de oorlog pas in 1954. Een beladen verleden.

Midden in zijn verhaal gaat de 85-jarige Duitser verzitten en zucht hoorbaar: „Als ik terugdenk aan de oorlog, voel ik me ellendig.” Janou Salimers (15) vindt het fijn om met Melcher over de oorlog te praten. „Het scheelt dat mijn oma Duitse is. Omdat zij als kind de bombardementen op Keulen heeft meegemaakt, hadden Melcher en ik meteen een gespreksonderwerp.” Af en toe ging Janou over op het Nederlands. „Dat was gelukkig geen probleem, Günther heeft tijdens zijn jeugd jarenlang in Limburg gewoond.”

Mishandeling

In een ander klaslokaal praat Nienke van Vilsteren (15) met de voormalige Joodse onderduiker Mattie Tugendhaft (72) en zijn echtgenote. De mens is een wolf, houdt Tugendhaft de leerlinge voor. „Altijd erop gericht een zwakkere aan te vallen.” Nienke beaamt dat. „Je ziet dat het respect voor mensen om wie zij zijn verdwijnt.”

De Jood vertelt dat hij in de oorlog op zijn onderduikadres is mishandeld. Daar heeft hij een levenslang trauma aan overgehouden. Nienke: „Dat wilt u vast niet nog eens meemaken.” „Nou, nee”, zegt Tugendhaft.

„Iemands misdaden vergeven kan”, vervolgt Tugendhaft, „maar vergeten lukt me niet. De beelden zitten nog als een foto in mijn hersenen. Dat raak je nooit meer kwijt.” Op haar beurt vertelt Nienke het echtpaar Tugendhaft over de razzia waarbij haar overgrootvader is opgepakt.

Nooit weer

Na afloop van de een-op-eengesprekjes praten de leerlingen met elkaar en met de veteranen nog wat na over wat ze gehoord hebben. Matthijs: „Je krijgt wel heftige verhalen te horen, zeg. Wat zij beleefd hebben, wil je echt niet meemaken.” Nienke vindt het jammer dat ze zo weinig kreeg te horen van mevrouw Tugendhaft. „Ik hoorde dat zij in concentratiekamp Bergen-Belsen heeft gezeten, maar ze kan er moeilijk over praten. Jammer.”

 

Vlak voor de lunch houdt het gezelschap twee minuten stilte. Het is immers 11 november, oftewel Remembrance Day, de dag waarop de Britten hun oorlogsdoden herdenken. Een indrukwekkend moment.

Aan het einde van de middag krijgen de leerlingen uit handen van de Britse kolonel een speldje met daarop de veelzeggende woorden ”Remember of tolerance”. Of met de woorden van Melcher: „Zorg dat het verleden nooit vergeten wordt.”

Herinnering

Deze oorlog, zo duister.

Een slagveld van emoties.

Ik sluit mijn ogen en bedaar mijn hart.

Liggend op de grond,

Weet ik niet wat ons overkomt.

Vrede was het doel.

Maar tot nu toe nog niet gekomen,

Al is het iets waar we allen van dromen.

Maar blijft het bij dromen of wordt het ooit werkelijkheid?

We hopen het te zien over een tijd.

Tot op die ene dag.

Mens naast mens,

Hand in hand,

Allerlei nationaliteiten bevrijdden ons land.

Ze waren dapper, sterk en niet te verslaan.

Ze gaven de moed niet op, en tot vandaag herinneren we ons hun bestaan.