Ds. P. den Butter - 14 okt 2009 09:54 - Gewijzigd: 14 okt 2009 09:54

Blijven of gaan

Voor zover ik heb kunnen nagaan, is er niet al te veel aandacht besteed aan het feit dat het 175 jaar geleden is dat de Afscheiding plaatsvond.

Dat was in 1934 wel anders, toen de herdenking van die gebeurtenis nogal groots was opgezet. Is die verandering het gevolg hiervan dat in de kringen van de afgescheidenen het afscheidingsgevoel danig ­is afgenomen en dat her­-den­­­­ken van de Afscheiding niet meer zo voor de hand ligt?

Om te beginnen doen de gereformeerden van toen niet meer mee. Zij die bleven in 1834 zullen er ook nooit aan meedoen. En van degenen die gingen, zijn er intussen heel wat die zijn blijven gaan, waardoor de herkenbaarheid van elkaar sterk verminderde. Hier hebben we dan tegelijk de problematiek: spraakverwarring.

Want, wie zijn het eigenlijk: zij die bleven? En wie zijn zij die gingen? En zijn zij die gingen niet degenen die bleven? Het hangt allemaal af van de vraag waar zij die gingen vandaan gingen, en waar zij die bleven bij bleven. Bij de kerk of bij de gereformeerde belijdenis? Tussen die twee was in de tijd van de Afscheiding heel wat onderscheid. Bovendien, zij die bleven leggen dat blijven sinds 2004 ook weer verschillend uit.

Wat is dan blijven en wat is gaan? De situatie lijkt sterk op de stad Susan, die in de tijd van Ahasveros verward was. Dat is nu niet bepaald de sfeer waarin we de Afscheiding dankbaar zullen herdenken. De dag van vandaag, 14 oktober, mag dan verder wel ongemerkt voorbijgaan.

Maar we zijn met elkaar op weg naar 31 oktober, Hervormingsdag. En het feit van de Reformatie kan wel herdacht worden, zowel door degenen die bleven alsook door degenen die gingen. De voorouders van de gaanders en blijvers van 1834 waren bij de Reformatie allemaal gaanders, of zo u wilt: blijvers. Bij de waardering van dit kerkhistorisch gebeuren vinden de nazaten elkaar dan weer. Dat geeft ruimte tot gezamenlijk herdenken en dat zal dit jaar ook wel weer gebeuren.

Luther timmert de 95 stellingen op de kapeldeur in Wittenberg.

Alhoewel, het feit doet zich voor dat er ook gaanders en blijvers zijn die de Reformatie het liefst in eigen kring herdenken en in hun keus uiterst consequent zijn. Daarnaast blijken er ook gaanders en blijvers te zijn die aan een herdenking van 1517 geen enkele behoefte meer hebben en die graag toenadering zouden zien in de richting van hen die in 1517 bij de kerk bleven en niet bij de waarheid. Dus zelfs op 31 oktober verwarring.

Dan maar niet herdenken en 31 oktober ook ongemerkt laten passeren? Nee, dat niet. Laten we maar herdenken. Tenslotte was het toen niet een kwestie van gaan of blijven, maar van uitgeleid worden. Zo was dat toch?

Maar laten we wel herdenken op wat ingehouden toon. Heel luidruchtig zingen dat ze vrouw en kinderen het graf wel mogen delven en dat ze ons goed en zelfs bloed mogen afnemen – dat is voor kinderen der Reformatie die vaak flink geseculariseerd en materialistisch zijn nu niet direct de juiste instelling.

Stel voor dat de bisschop van Rome dat echt gaat doen. Of dat mensen als Philipse of Pechtold of Plasterk zoiets in hun hoofd krijgen in hun ageren tegen alles wat christelijk is. Zingen we dan nog?

Ds. P. den Butter, Rhenen