Martijn den Hollander - 22 jul 2009 11:10 - Gewijzigd: 22 jul 2009 11:10

DAAROM: Wie dit leest moet gapen

Waarom moet je gapen als je iemand anders dat ziet doen?

Zien gapen doet gapen. Dat is althans bij de meeste mensen het geval. Sterker nog: wie leest of zelfs ook maar nadenkt over gapen, moet waarschijnlijk een geeuw onderdrukken. Vanwaar die aanstekelijkheid?

Gaaaaap.

„Als ik iemand zie gapen, moet ik ook geeuwen.” Slechts 11 procent van de 716 stemmers op yord.nl zegt daar nooit last van te hebben. Bij de anderen werkt geeuwen soms (49 procent) of vaak (40 procent) aanstekelijk.

Geeuwen is een reflex: een snelle, onwillekeurige reactie van het lichaam op prikkels uit de omgeving. Iemand zien gapen is een voorbeeld van zo’n prikkel. Wat er precies in het hoofd gebeurt wanneer iemand een ander nagaapt, is voor de wetenschap nog onduidelijk.

Gemiddeld gapen we tien tot vijftien keer per dag. Zuurstofgebrek en een overschot aan koolzuur werden lang als mogelijke oorzaken gezien, maar die theorieën zijn inmiddels achterhaald.

Volgens andere verklaringen zou gapen er goed voor zijn om de druk in de oren te regelen, oververhitte hersenen af te koelen, de spanning van de spieren te verlagen of de doorstroming van het bloed te bevorderen. Ook bij deze theorieën is het de vraag of er iets van klopt.

In elk geval is het duidelijk dat mensen vooral gapen als ze slaperig of verveeld zijn. Ook de aanstekelijkheid van geeuwen is wetenschappelijk bewezen. Niet alleen bij de mens, maar ook bij honden, chimpansees en makaken komt het nagapen voor.

De chasmologie of gaapkunde houdt zich bezig met de vraag waarom mensen en sommige dieren gapen en elkaar nagapen. Dankzij dit onderzoek weten we bijvoorbeeld dat een foetus in de elfde week van de zwangerschap al geeuwt. Verveling zal daarvan niet de reden zijn. Geeuwen moet dus een andere functie hebben.

Van imitatiegedrag is bij geeuwen waarschijnlijk geen sprake. De ‘spiegelcellen’ in de hersenen die voor het na-apen van bewegingen zorgen, zijn bij het gapen niet actief.

Kortom: de aanstekelijkheid van gapen is een raadsel. Nagapen gebeurt automatisch, onbewust. Sommige wetenschappers zien het als groepsgedrag uit de steentijd. Na een lange dag jagen vormde een geeuw het signaal dat het tijd was om naar bed te gaan.

Heb jij een leuke vraag waar je het antwoord maar niet op kunt vinden? Stuur een mail naar achterkrant@refdag.nl.