Geplaatst:29 jun 2009 08:30 - Gewijzigd: 29 jun 2009 08:30

COLUMN SEBASTIAN: Jeugdsentiment

Bolt en de Bavo. Die twee b-woorden zijn voor mij meer dan een leuke alliteratie. Ze staan symbool voor een avond jeugdsentiment, waar ik onlangs, na 38 jaar, de herhaling van beleefde.

Wijlen Bolt –zijn voornaam was Klaas– bespeelde jarenlang het beroemde Müllerorgel in de Haarlemse Bavokerk. Alleen zondags, want voor doordeweeks waren er twee stadsorganisten: de roomse Albert de Klerk en de protestantse Piet Kee. De oecumene was nog niet zo ver doorgevoerd dat de gemeente Haarlem met één speelman uit de voeten kon. En geld was er kennelijk genoeg.

Terug naar Klaas Bolt. Mijn vader had goede contacten met hem. Zulke goede, dat de bebaarde Bavo-organist ons uitnodigde met een gezelschap oud gereformeerde mannenbroeders naar Haarlem te komen om daar zelf het Müllerorgel te bespelen. Een unieke kans.

Op een avond reden we met een auto vol orgelfielen –mijn vader, een oom, een neef, mijn broer en ik– naar Noord-Holland. Onderweg maakten we iets bizars mee. De niet nader te noemen bestuurder nam op de A9 de verkeerde afslag, bedacht zich geen moment, reed achteruit de afrit op en vervolgde kalm zijn weg. Dat het avontuur zonder ongelukken is afgelopen, stemt me nog dankbaar.

Bij de Bavokerk loodste Bolt ons naar binnen, bracht ons bij de speeltafel, rammelde met zijn sleutelbos en nam afscheid met de onvergetelijke woorden: „Ik ga naar huis. Jullie vermaken je wel? Aan het eind van de avond kom ik jullie bevrijden.”

Onze gastheer daalde de orgeltrap af en verdween in het duister van het godshuis. Niet dat we dat erg vonden. Een hele avond muziek maken in deze indrukwekkende kerk op dit weergaloze orgel, en dat alles zonder toezicht, stemde ons vrolijk.

Nadat iedereen van het gezelschap zijn muzikale kunsten had vertoond, was ik, jochie van negen, aan de beurt. Ik speelde Psalm 47. Geen virtuoze bewerking, nee, gewoon het koraal. Op hele noten, in een gedragen tempo, zoals ik dat thuis gewend was.

Er was wel een probleem: ik kon nog geen pedaal spelen. Dat werd listig opgelost. Mijn vader kwam naast me zitten, trapte de toetsen onder mij in, terwijl ik me concentreerde op de manualen. Dus geen quatre-mains, maar deux-mains et deux-pieds van deux personnes. Het klonk als een klok. Als herinnering koester ik een vierkant Polaroidfotootje van de kleine Sebastian op het grote Bavo-orgel.

Tegen elven kwam Klaas Bolt terug. Voor ons te vroeg, maar aan alles komt een einde. Mijn vader had, ondanks het late uur, nog één wens. Hij wilde graag een fantasie van Bach spelen, maar beheerste alleen het eerste, langzame deel. Het tweede –zestiendenoten in een moordtempo– ging hem boven de pet.

Bolt voelde de hint. Mijn vader begon te spelen. Vlak voor het kritieke wisselpunt schoof onze gastheer naast hem op de orgelbank en nam, nauwelijks hoorbaar, het stuk over. Noem het gerust een geslaagde orgel­estafette.

Kortgeleden was ik opnieuw bij de speeltafel van de Haarlemse Müller. Enkele minuten heb ik de toetsen beroerd, dit keer inclusief het pedaal. Na 38 jaar was ik terug op de orgelbank van de Bavo. Bij elk volgend akkoord groeide het jeugdsentiment.

Sebastian