Geplaatst:24 jun 2009 09:05 - Gewijzigd: 24 jun 2009 09:05

Hoezo Calvijn?

Soms lees je iets waarvan je zegt: ik wilde wel dat ik dat geschreven had. Je valt er helemaal bovenop. Dat overkwam mij toen ik vorige week in deze rubriek de bijdrage las van mijn medecolumnist. Die was me uit het hart gegrepen. Van alles rondom Darwin ben ik ook zo moe.

In die column stond ook iets over Calvijn. Een klein zinnetje, dat klonk als een zucht. Ook van Calvijn was de schrijver ietwat moe. Ietwat, dus niet zo erg als van Darwin. Maar toch... Mag ik op zijn zucht even voortzuchten?

Mijn zucht zal dan wat luider zijn. Want, inderdaad, van Calvijn ben ook ik moe. Of liever, van alles wat er over Calvijn gezegd en geschreven wordt in dit Calvijnjaar. Was het maar een Calvijnhalfjaar, dan was het tenminste bijna voorbij. Maar nu zijn we pas op de helft van de tijd die er voor de herdenking is uitgetrokken.

We kunnen dus nog heel wat meer verwachten aan lezingen, congressen en artikelen. Er komt zelfs een Nacht van Calvijn. Voor mensen die nog niet zo moe zijn.

Waarom ik dan zo moe ben? Omdat ik het niet meer kan bijhouden. Iedere keer moet het beeld van Calvijn weer worden bijgesteld en moeten we horen dat hij toch nog weer net een beetje anders was dan we dachten.

Ik las ergens dat Calvijn „meer mens” gemaakt is en dat hij zo van het imago van stoffig, achterhaald en ontoegankelijk verlost is. Kijk eens aan!

Ach, als dit alles was, zou het nog meevallen, maar ik denk dat Calvijn intussen nog heel wat meer is kwijtgeraakt. Meer en meer krijg ik het gevoel dat er ten aanzien van Calvijn net zoiets aan de gang is als wat indertijd door Chroestjov in gang gezet is met betrekking tot Stalin: het proces van destalinisatie. In het geval van Calvijn decalvijnisatie. Een soort ontmythologisering.

Van de euro werd eens gezegd: De euro is van ons allemaal. Langzamerhand kunnen we nu gaan zeggen: Calvijn is van ons allemaal. Van rijp en groen, van orthodox en heterodox, van Turk en paap, ja van ons allemaal. De ontmythologiseerde Calvijn.

Nog een halfjaar volhouden! Zes maanden nog en dan is het beeld compleet. Dan staat hij voor ons. Als een vriendelijk mannetje met een gezellig rond en blozend gezicht, glad als een biljartbal?

Over verkiezing en verwerping heeft hij het niet meer. Zeker niet over het decretum horribile. Je hoort hem niet meer schimpen op de paapse sofisterijen. En als hij nog wat zegt over het genadekarakter van het heil, dan is dat tamelijk ingehouden, ja bijna fluisterend, zodat je heel goed moet luisteren om er nog wat van te verstaan. Ziet hij er dan zo uit? Zal de herdenking van zijn geboortejaar zijn definitieve sterfjaar zijn geworden?

Is dit niet wat al te pessimistisch en al te negatief gedacht? Misschien wel, ik weet het niet. Maar wel weet ik dat –zal het anders gaan– het roer om moet. Dan wordt het tijd dat zij die echt begrepen hebben waar het Calvijn om te doen was, meer kans krijgen om ook wat te zeggen. Of duidelijker te spreken. Wie is de eerste?
Ds. P. den Butter, Middelharnis