L. Vogelaar -  4 mei 2009 09:31 - Gewijzigd: 5 mei 2009 08:55

Applaus voor Koningin bij herdenking

AMSTERDAM – Alleen het gesuis van de wind en het geklepper van duivenvleugels doorbreekt de stilte. Eigenlijk geeft het die twee minuten stilte extra accent. Twee minuten waarin de stad zwijgt. Nederland herdacht maandagvanavond de doden, gevallen tijdens de Tweede Wereldoorlog, en tijdens het geweld daarna.

Grote groepen veteranen en andere overlevenden van de oorlog vullen de Dam. Hun familieleden zijn er, of hun nabestaanden. Kamerleden en ministers. En in het midden de Koningin. „Dit jaar in het bijzonder prijzen wij ons gelukkig met haar aanwezigheid”, zegt burgemeester Cohen.

Ergens achter in een hoek begint een zacht applaus. Het zwelt aan, vult de Dam. Cohen zwijgt. Prinses Máxima glimlacht.
Het huldebetoon –heel ongebruikelijk bij de dodenherdenking– is niet los te zien van Koninginnedag, de zonnige feestdag die in raadsels en verslagenheid eindigde. De beelden gingen de wereld over. De vorstin –niet langer in feestelijke tenue– sprak de natie toe. Nederland vroeg zich af hoe het had kunnen gebeuren.

‘Apeldoorn’ overschaduwde ‘Amsterdam.’ Op de Dam scheiden dit jaar niet één, maar twee rijen dranghekken het publiek van de vorstin, de kroonprins en zijn vrouw, de premier en de burgemeester. Het publiek wordt ook op veiliger afstand gehouden doordat er nu voor alle genodigden zitplaatsen beschikbaar zijn.

Politiebusjes, overdwars op het asfalt, sluiten de toegangswegen tot het paleiselijke plein hermetisch af. Hier komt geen kamikazepiloot doorheen.

Burgemeester Cohen kondigde de noodverordening af voor de Dam en het omliggende gebied. Dat leverde vanavond al de kritiek op dat zo’n maatregel inflatiegevoelig is en dat de bestaande wetgeving voldoende handvaten biedt om orde en veiligheid te garanderen.
Op de daken liggen scherpschutters met verrekijkers. Toeschouwers zijn op daken en balkons dit jaar niet welkom. De mobiele eenheid staat paraat. „Wat jammer dat dit opeens nodig is”, verzucht een vrouw.

De herdenking verloopt ongestoord. De koninklijke gasten krijgen een hartelijk applaus, ook weer als ze later in de auto stappen.
Koningin en kroonprins leggen de eerste krans, ter herdenking van al diegenen die ook door zinloos geweld om het leven kwamen.

Op 4 mei, 64 jaar geleden, legde Duitsland eindelijk de wapens neer. De Tweede Wereldoorlog liep ten einde. Voor veel mensen was hij zomaar niet voorbij; voor sommigen nog steeds niet. De littekens bleven. Ze schrijnen soms vooral op 4 mei, elk jaar.
Ook bewindslieden en veteranen brengen een eerbetoon door een krans te plaatsen voor het monument, waar duiven af en aan vliegen. Velen staan in hun colbertje in de gure wind.

Onder de genodigden zijn vooral veel ouderen. Zij maakten die bange oorlogsjaren mee. Die staan al 65 jaar in hun geheugen gegrift.
Het publiek staat vele rijen dik. De plechtigheid trekt 15.000 a 20.000 mensen, naar schatting ongeveer evenveel als vorig jaar. De bewolkte lucht boven hen houdt zijn regen in.