Geplaatst: 1 apr 2009 09:51 - Gewijzigd: 1 apr 2009 09:51

Kerk en collectief

De mens van de 21e eeuw wordt weer religieuzer, zegt men. Het zou ons kunnen doen denken dat wij bezig zijn het pure individualisme van de laatste tijden achter ons te laten. Echte religie kan ik mij niet anders voorstellen dan in een bepaalde vorm van gezamenlijkheid.

Het was een van de gebroeders Wesley die eens gezegd moet hebben dat het Nieuwe Testament niets weet van een godsdienst op je eentje. Denk maar aan Hebreeën 10:25, waar ons vriendelijk maar beslist verboden wordt om onze onderlinge bijeenkomsten na te laten. Niks latente kerkelijkheid of onderduikgeloof.

Het christendom heeft al in zijn oudste oorkonden, de evangeliën en de apostolische brieven, een institutioneel karakter. Het treedt aan het licht, het komt voor de dag, het is zichtbaar en hoorbaar. Dat lijkt slechts de buitenkant, maar het heeft alles te maken met de binnenkant: de gemeente, de kerk is de bruid van Christus. Gelovigen zijn elkaars leden, zoals hand en voet en oor met elkaar één lichaam vormen. Wij belijden de kerk ook in haar zichtbaarheid.

Wellicht waren wij nooit in de geschiedenis zulke individualisten als in de huidige tijd. Maar –paradoxaal genoeg– al die individuutjes móéten, volgens de hedendaagse doctrine, toch met elkaar integreren. Met een verbeten ijver, een betere zaak waardig, wordt dat ideaal –of is het een ideologie?– nagestreefd. Maar religie is iets van je privé-leven. Wil je godsdienstig zijn, oké, maar dat is dan een individuele vrijetijdsbesteding. Je hobby, zogezegd. En die kun je natuurlijk niet dwingend opleggen aan een ander. Stel je voor dat we allemaal verplicht zouden moeten schaken of voetballen of hengelen!

Religie verwezen naar het domein der eenzaamheid. Maar wel een eenzaamheid die de Bijbel niet kent en bedoelt. Gesteld al dat je er tegenwoordig nog in slaagt om ergens alleen te zijn. Wij zijn altijd bij je, roepen de televisie en het mobieltje en Hyves. Wij zullen zorgen dat je nooit eenzaam hoeft te zijn. Er worden horden bemoeials op ons losgelaten, ongevraagde ceremoniemeesters die ons wel zullen helpen ons leven leuk in te richten. De onafzienbare rijen bladen en magazines in de tijdschriftenwinkels zeggen allemaal hetzelfde. Oervervelend. Ze willen je laten loskomen van jezelf, je wakker laten worden, je apathie doen overwinnen. Godsdienst en kerk zijn in dit klimaat burgerlijkheden, remmen op de vrijheid, bindingen die knellen.

Het tegenovergestelde van de collectieve massa is niet de eenzaamheid, want nergens ben je eenzamer dan in een collectief. Het echte alternatief is de kerk als het lichaam van Christus. Die 2000 jaar christendom hebben de wereld meer heil en zegen gebracht dan welke ideologie of humaan ideaal dan ook. Ik denk dat het met de feiten aantoonbaar is. Dat er na 2000 jaar christendom nog heel veel aan de wereld mankeert, staat buiten kijf. Maar er is ook al eeuwen zeep en er zijn nog altijd vuile mensen.

Tegenover de kerk als een orgaan met vele ledematen en veelkleurigheid aan heiligen, vind ik de wereld maar monotoon, uniform, kleurloos en bar eenkennig. Nota bene: de kerk is een nieuwe schepping, een voorproef van het eeuwige Koninkrijk. Dat noem ik veelbelovend.

Ds. A. Beens, Barneveld