Evert van Dijkhuizen - 30 jan 2009 11:11 - Gewijzigd: 30 jan 2009 11:11

Deur na deur gaat dicht

Decaan: Beroepskeuze leerling werkt als een fuik

De beroepskeuzetest is „een aardig instrument” om leerlingen te helpen bij het kiezen van een studie of beroep. „Meer niet”, zegt decaan M. A. Aarnoudse. „Persoonlijke gesprekken blijven nodig.”

Aarnoudse is een oude rot in het vak. Al vele jaren gidst hij leerlingen van het Amersfoortse Van Lodensteincollege door het woud van studies, opleidingen en beroepen. Honderden adviezen gaf hij. Eén ding is voor hem glashelder: „Kiezen is voor veel leerlingen moeilijk. Ik schat dat elk jaar bij de start van havo 5, de examenklas, 30 procent van de leerlingen nog steeds niet weet wat ze na de middelbare school willen gaan doen. Bij vwo’ers ligt dit percentage in de examenklas iets lager, omdat zij een jaar langer hebben om na te denken over hun schoolloopbaan, maar ook daar gaat het om een behoorlijke groep.”

Nog niet eens zo lang geleden verwees Aarnoudse elk jaar een aantal twijfelaars naar een extern bureau voor beroepskeuzetesten, maar dat is verleden tijd. „Tegenwoordig krijgen de scholen geen geld meer voor dit soort testen buiten de deur en moeten de ouders de kosten zelf betalen. Bovendien zijn veel testen inmiddels op internet beschikbaar en kunnen ze dus op school gemaakt worden.”

Sinds twee jaar werkt de Amersfoortse decaan met de beroepskeuzetest van Qompas, een bedrijf dat zich actief op de digitale markt presenteert. „Ik ben Qompas op het spoor gekomen dankzij collega’s van het Driestar College. Zij hadden er goede ervaringen mee, en ik moet zeggen dat mijn indruk tot nu toe ook positief is.”

Eerlijk
De Qompastest valt in drie delen uiteen: een studiekeuzetest, een interessetest en een competentietest. De leerlingen moeten in totaal enkele honderden vragen beantwoorden en stellingen beoordelen in hoeverre die bij hen passen. Elke test geeft eerst een algemene uitslag: aan welk soort opleidingen en beroepen kan de leerling het beste denken? De harde sector met vakken als wis-, natuur- en scheikunde, of liever de softe met geschiedenis, aardrijkskunde en biologie? De kunstzinnige richting of de financiële kant? Vervolgens vertaalt de computer deze uitslag in een aantal concrete suggesties voor beroepen.

Aarnoudse heeft de indruk dat de leerlingen de testvragen over het algemeen eerlijk beantwoorden. „Als ik als volwassene zo’n test maak, heb ik geregeld momenten dat ik me bewust ben van het effect van mijn antwoorden. Zo van: als ik dit antwoord geef, stuurt de computer me vast en zeker die kant op. Als ik die richting niet op wil, kan ik dus bewust een ander antwoord geven. Leerlingen zijn helemaal niet op die manier met de test bezig.”

Hoe hij dat weet? „Het gebeurt regelmatig dat de test een uitslag te zien geeft waarvan de leerling zelf zegt: „Dit had ik totaal niet verwacht.” Of: „Hier ben ik het helemaal niet mee eens.” Soms eindigt dat zelfs in de opmerking: „Het computerprogramma deugt niet.” Zulke opmerkingen bewijzen dat leerlingen behoorlijk spontaan de test maken, en dat is de bedoeling ook.”

Open dag
Alle Lodensteinleerlingen in de vierde klas van havo en vwo maken de Qompastest. „Daarna is hij op aanvraag opnieuw beschikbaar”, zegt Aarnoudse. Hij wijst erop dat de waarde van de test niet overschat moet worden. „Persoonlijke gesprekken met leerlingen over hun studie- en beroepskeuze blijven nodig. Ook het bezoeken van open dagen op scholen om kennis te maken met een bepaalde opleiding vind ik altijd waardevol.”

De Amersfoortse decaan vergelijkt de studie- en beroepskeuze van leerlingen met een fuik. „Bij het eerste moment, de keuze van het profiel in het derde jaar van havo en vwo, kan er weinig fout gaan. Een leerling die bijvoorbeeld ”economie en maatschappij” kiest, houdt ook de weg richting zorg, welzijn en onderwijs open. Alleen de technische sector past er niet meer bij. Naarmate de leerling het einde van zijn schoolloopbaan nadert, worden de keuzes steeds gedetailleerder en dus lastiger. Er gaat iedere keer een deurtje dicht, totdat er nog één openstaat. En als het goed is, leidt die ene deur naar de juiste vervolgopleiding.”

---------------------------------------------------------------------------------------------------------

Hoe kies ik zo goed mogelijk een vervolgopleiding of beroep?

1. Maak veel werk van je studiekeuze: hoe beter voorbereid, hoe minder kans op teleurstelling.

2. Zorg dat je niet alleen de aantrekkelijke kanten, maar ook de lastige aspecten van een studie of beroep in beeld krijgt, zodat je die goed tegen elkaar kunt afwegen.

3.. Relativeer je studiekeuze: er zijn echt meerdere opleidingen en beroepen waarvoor je geschikt bent; de passendste zul je misschien wel nooit vinden.

4. Wees je bewust van je verantwoordelijkheid; als je ergens voor kiest moet je er ook voor gaan.

5. Probeer in studie- en beroepskeuze te zoeken naar de weg die de Heere wil dat je gaat.