Bas van Dijk - 12 dec 2008 09:27 - Gewijzigd: 12 dec 2008 09:27

Clemens krijgt prijs bij schrijfwedstrijd

APELDOORN - Toen de leraar Nederlands vertelde over de wedstrijd Verhalen van Nederland, wist Clemens van den Berg (17) uit Kampen onmiddellijk dat hij ging meedoen. Dat hij bij de drie prijswinnaars behoort, was een volslagen verrassing.

Verhalen van Nederland is een door de Vrije Universiteit (VU) uitgeschreven wedstrijd voor scholieren in het middelbaar onderwijs. De Amsterdamse universiteit schreef deze wedstrijd uit in het kader van de Week van de Geschiedenis, afgelopen oktober. „Toen ik van de wedstrijd hoorde, had ik direct een verhaal in m’n hoofd. Ik ben er thuis gelijk aan gaan werken. De volgende dag heb ik het afgemaakt, aan anderen laten lezen en opgestuurd.”

Onlangs kreeg Clemens een mail met de mededeling dat hij een van de drie prijswinnaars is. „Ik had wel een goed gevoel bij het verhaal, maar dit was echt een verrassing.”

Bij de prijsuitreiking vanavond hoort Clemens in het gebouw van de faculteit letterkunde van de VU of hij eerste, tweede of derde is geworden. „Spannend, ik ben heel benieuwd. Ik weet zelfs niet wat voor prijzen er uitgereikt worden.”

De drie winnende verhalen worden met verhalen van letterkundigen van de VU gebundeld en in een boek uitgegeven. Clemens schreef een verhaal waarvan het eerste deel zich in de tijd van de hunebedbouwers afspeelt. Het tweede deel vindt plaats in het heden.

Het verhaal van Clemens:

Het eeuwige graf

 

3000 v. Chr., diep in de Nedersaksische wouden

 

Het was al meer dan een kwart maan geleden nu. En hoewel hij het probeerde te verdringen, voelde Erian nog steeds een hevige pijn in zijn borst. Waarom hij? Waarom zo? Vragen waar hij geen antwoord op had en waarschijnlijk ook nooit zou krijgen. Hij had niet gehuild in het bijzijn van zijn stam, althans, niet zichtbaar gehuild. Vanbinnen school echter een groot verdriet. Bij de opkomst van de zon zou vader begraven worden. De herinnering aan zijn dood zou Erian altijd bijblijven. Tijdens het verschrikkelijke noodweer had de rest van de stam op tijd beschutting onder de schuine daken van hun slaapplaatsen kunnen vinden, maar vader was nog buiten. Hij had nog geprobeerd om hem te roepen. Had hij zich maar omgedraaid. Hij had naar me moeten luisteren. Helaas was het te laat… Erian moest lijdzaam toezien hoe vader vol op zijn achterhoofd werd getroffen door een van de vele ijsstenen die uit de hemel kwamen vallen. Langzaam kleurde de zwarte aarde rood.

Een feest zou er komen, een groot feest, dat was de gewoonte wanneer er een leider stierf. Maar Erian had geen behoefte aan plezier. Het leek wel alsof zijn hart versteend was. Hier, diep in het woud, liet hij zijn tranen stromen. Hij huilde tot hij geen tranen meer had.

 

Toen de eerste zonnestralen boven de kim verschenen, en de majestueuze stenen met een gouden rand bekroonden, sprak de oudste van de stam de rituele woorden tot de goden. Erian hoorde het niet. De goden waarschijnlijk ook niet. Waarom hebben ze anders vader niet gespaard? Verdoofd stond hij naast zijn broer, die nu het hoofd van de stam zou worden. Zou hij klaar zijn voor de verantwoordelijkheid? Zal hij straks de juiste beslissingen durven nemen?

Ondanks al zijn twijfels en verdriet, was hij onder de indruk van hun familiegraf. Het was de grootste, hoogste en ruimste tombe in de wijde omtrek. Zelfs de oude wijze, die veel meer dingen had meegemaakt en veel meer plaatsen bezocht had dan de rest van de stam, had nog nooit een grotere gezien. Het verhaal deed de ronde dat hier ooit de legendarische Istroh was begraven, die niet alleen de voorvader zou zijn geweest van deze stam, maar ook van bijna alle volken in de omgeving. De oude wijze had echter wel de bouw van een tombe meegemaakt en toen Erian hem er eens naar vroeg, begon hij te vertellen:

 

“In het begin van de tijd was de hele wereld bedekt met een grote laag ijs vanuit het punt waar de zon nooit komt. Toen al dat ijs weer veranderde in water, bleven er enorme stenen achter. Deze keien ontdekte men vaak toevallig, als men de top ervan boven de grond uit zag steken. Op een dag zag ik er een. Ik waarschuwde meteen ons stamhoofd. Met twintig sterke mannen trokken we de steen uit de grond omhoog, zodat hij op het hoogste punt begon te kantelen en op een gereedstaand plateau van ronde balken viel. Deze balken waren met stevige touwen aan elkaar gebonden. Het bleek een enorme steen te zijn, zeer geschikt als dak. Nu konden we eindelijk het graf voor het stamhoofd voltooien, aangezien we eerder al de vijf rechtopstaande, dragende stenen in het open veld geplaatst hadden. Alleen een passende deksteen hadden we tot nu toe niet gevonden. We bevestigden veel lange touwen om de steen. Het was nog maar twee manen geleden dat een steen begon te schuiven en vier vrienden van me doodde. We sleepten het gevaarte naar het veld. Anderen hadden daar alvast een houten geraamte gemaakt, in de vorm van onze slaapplaatsen, maar dan met het bovenste gedeelte plat. Aan de ene kant van de steen bonden we een aantal zeer lange touwen aan het plateau. Deze touwen slingerden we over het houten ding en aan de andere kant trokken we met alle kracht die we konden opbrengen. Toen de steen recht lag en zich op dezelfde hoogte als de staande stenen bevond, duwden we vanaf de achterkant tegen de kei. Om te zorgen dat de daksteen zou blijven liggen en niet schuin zou gaan staan, hadden we over de lengte van het graf een houten brug gemaakt. Langzaam schoof de steen eroverheen. De hele stam keek toe. De steen bewoog iedere keer maar een klein stukje verder, zodat het tot het ondergaan van de zon duurde voordat hij er geheel overheen lag. Met een geweldig geraas stortte de brug onder de steen in. Iemand klom bovenop de steen, om te kijken of het stevig was en om de touwen door te snijden, zodat ook het houten plateau op de aarde kapot sloeg. Het geraamte bewaarden we, maar de stukken hout die niet meer bruikbaar waren, hebben we in het graf verbrand. Bij het opkomen van de volgende zon hebben we de gaten met kleinere stenen en takken dichtgemaakt en de goden gedankt voor hun hulp.”

 

Erian schrok van het gejuich dat rondom hem opsteeg. Blijkbaar was de stamoudste klaar met zijn gebeden en was het tijd voor de geschenken. Ieder lid van de stam droeg iets aan. Meestal waren het bekers of schalen, maar soms ook kettingen of zelfs wapens. Erian wist dat zijn vader erg geliefd was onder zijn onderdanen. Hij was wijs, rechtvaardig en sterk. Opnieuw vocht hij tegen zijn tranen. Was hij nu maar hier. Kon hij maar zien wat ze voor hem overhebben. Opeens realiseerde hij zich iets. Wat heb ik voor mijn vader over? Snel rende hij naar een van de vreugdevuren die rondom het graf aangestoken waren en pakte een stukje verkoold hout. Bijna iedereen was de tombe al binnengegaan. Nu was het zijn beurt. Hij deed zijn mooiste ketting af en legde die bij het hoofd van het lijk van zijn vader. Met bevende vingers tekende hij een grote, zwarte traan op een van de stenen. Toen liep hij achteruit het graf uit.

 

5000 jaar later, in een klein dorp ergens in Drenthe

 

Het is al meer dan een halve week geleden nu. En hoewel ze het probeert te verdringen, voelt ze nog steeds een hevige pijn in haar borst. Ze had zich voorgenomen om niet te huilen tijdens de begrafenis, maar de voorganger sprak zojuist zo emotioneel dat toch een aantal keer de tranen achter haar oogleden prikten.

En nu staat ze hier bij de diepe kuil. Waarom opa? Waarom zo? Eerst hadden de artsen gedacht dat er een grote niersteen in zijn lichaam zat, maar later moesten ze hun mening herzien: er zat een kwaadaardig gezwel. Kanker. De laatste jaren van zijn leven had hij zwaar geleden aan de slopende ziekte, maar toch kwam zijn overlijden tijdens een periode van relatieve verbetering. Ze herinnert zich hoe hard de klap aankwam. Haar wereld stortte in. Ze weet dat ze hem nooit meer zal zien. Nooit meer zijn bemoedigende woorden, zijn ondanks alles altijd lachende ogen… “Gij zijt stof en zult tot stof wederkeren,” hoort ze vaag in de verte. “Ik zal hem een witte keursteen geven.” Even tilt ze haar hoofd op om naar de stenen om haar heen te kijken. 87 jaar… 54 jaar… 6 jaar… “En de dood zal niet meer zijn, noch rouw…,” voelt ze dan als messteken in haar borst. Ze voelt de woede in zich opkomen. De dood is er toch? Hier? En mijn verdriet, is dat niet oprecht? Opnieuw kijkt ze naar de grafstenen. De stenen zijn allemaal vrij klein, maar stralen wel iets warms uit. Ze ziet lijdzaam toe hoe de kist langzaam, tergend langzaam, in de kuil wordt neergelaten. Dan kan ze het niet meer tegenhouden. De tranen stromen over haar wangen. Ze rent weg, weg van het graf, weg van de dominee, weg van opa, weg van grafstenen, naar het bos. Dan komt ze bij de plek waar ze vaak met opa geweest is. Ze is alleen. En ze huilt…

 

…met haar hoofd op een enorme, koude steen.

 

 

 

 

 

Clemens van den Berg

Kampen, september 2008