Jacomijn Hoekman - 10 nov 2008 08:30 - Gewijzigd: 10 nov 2008 08:30

Nacht van gebroken glas

Ruben: Ik werd gepest omdat ik Joods ben

AMSTERDAM - Vuur. Overal vuur. Vlammen verslinden gretig duizenden oude boeken. Wild springen ze over naar kurkdroge gordijnen. Naar houten balken. Naar hoge plafonds. Ruit na ruit breekt onder verwoestend geweld rinkelend aan stukken. Geschreeuw, gevloek, massahysterie. Mannen en vrouwen dringen winkels binnen, synagoges, huizen, begraafplaatsen, en steken de boel in brand. Haat drijft hen tot waanzin. Verniel dat wat Joods is!

Zie hier voor een filmpje over de Kristallnacht.

Negen november 1938: de Jodenvervolging is begonnen. Zo’n 96 Joden sneuvelen in deze nacht. Miljoenen zullen nog volgen. Kristallnacht heet ze, genoemd naar de vele gesneuvelde ruiten. Morgen is het exact zeventig jaar geleden dat deze gebeurtenis plaatsvond. Omdat Joden slechte mensen waren. Vond men.

Tijdens de Kristallnacht, morgen zeventig jaar geleden, werden honderden synagoges verbrand, winkels verwoest, Joden opgepakt en vermoord.

Als docent Van de Kamp deze geschiedenis tijdens het vak maatschappijleer vertelt, luisteren Ruben Guetz (17) en Roy Banet (15) aandachtig. Met z’n tweeën vormen ze klas 4-havo van de jongensschool van het Joodse Cheider. Voor de beide Joodse tieners is het verhaal niet nieuw. Toch blijven ze zich verbazen. „Wat ik zo onbegrijpelijk vind”, zegt Roy, een rimpel in zijn voorhoofd, „is dat buren -mensen met wie de Joden misschien al jaren op goede voet stonden- zich ineens tegen hen keerden. Joden waren van de ene op de andere dag niks meer waard.”

Van de Kamp knikt bedachtzaam. „Ik zal je vertellen wat ik zelf heb meegemaakt. In de jaren ’90 ging ik naar een Duits dorpje, om te spreken tijdens een Kristallnachtherdenking. Er zaten zo’n 300 mensen in de zaal. „Dit zijn dus de goeie mensen”, dacht ik onwillekeurig. „De fouten zullen wel niet komen.” Na verloop van tijd vroeg de burgemeester van het dorpje: „Wie van jullie is lid geweest van de Hitlerjugend?” Bijna iedereen stak zijn hand op. Toen was ik in de war. Maar je moet begrijpen: de Hitlerjugend was een maatschappelijk fenomeen. Daar was je gewoon lid van. Pas bij de Kristallnacht werd duidelijk wat een impact de denkbeelden die de mensen daar meekregen op hen hadden.”

Stereotypen zijn gevaarlijk, doceert Van de Kamp. Stereotypen als: Antillianen zijn lui. Joden zijn eigenwijs.

Ruben: „Of: alle Marokkanen zijn slecht.”

RUBEN GUETZ

Roy: „Pas hoorde ik tijdens een radio-uitzending over de verkiezingswinst van Obama een beller zeggen: „De Joden hebben Obama laten winnen. Zij beslissen alles achter de schermen in het Witte Huis.”

Van de Kamp: „Als je vaak een stereotype over een groep mensen hoort, dan begint er diep in je achterhoofd een belletje te rinkelen. „Heb ik dat niet al eens eerder gehoord?” denk je dan. Dat werkt bevestigend.”

Middelvinger
Hoewel de Kristallnacht inmiddels zeventig jaar geleden is, worden Joden nog steeds gediscrimineerd.

Ruben: „Ik heb een tijdje op een niet-Joodse school gezeten. Daar werd ik om mijn Jood-zijn uitgescholden en gepest. Zo erg, dat ik niet meer naar school ging.”

Roy: „Toen ik elf was pakte een Marokkaanse jongen mijn keppeltje af en ging ermee vandoor. Ik schrok er zo van dat ik een tijd lang bang was om met een keppeltje over straat te lopen. Ik heb aangifte gedaan bij de politie, maar de jongen is nooit gevonden.”

ROY BANET

Ruben: „Soms lopen we om als we een groep jongens zien staan.”

Roy: „We worden elke week wel uitgescholden of krijgen een opgestoken middelvinger te zien. Soms doe ik aangifte.”

Ruben: „Als we naar de winkel gaan, worden we nagestaard.”

Roy, lachend: „Maar we zijn niet zielig hoor. We zijn gewone Nederlandse jongens.”