Jacomijn Hoekman - 15 mrt 2008 15:47 - Gewijzigd: 15 mrt 2008 15:47

Preken met een kerkorgel

Paul (16): Ik heb een gruwelijke hekel aan fouten maken

Een kerkdienst kun je op verschillende plekken meemaken: achter de kerktelefoon, in de consistorie of gewoon in de kerkbanken. Paul van de Herik (16) uit Opheusden doet het op een vierde manier: achter het kerkorgel. Sinds zijn veertiende is hij organist in Dodewaard. Het dreigend organistentekort gaat de deur van die gemeente voorbij zolang Paul in de buurt woont.

Audiostream:

Een krakende, oude trap achter in de kerk leidt naar het orgel. De grijze zoldering vertoont slijtplekken. Wat gebroken, stoffige spinnenwebben hangen als versleten garen aan de donkerbruine zoldering. De achtpotige makers laten zich niet zien. Ze ontvluchten de juichende klanken. De dikke zware balken die het plafond ondersteunen, bieden hen een perfect schuilplekje.

Paul van de Herik

De kans om organist te worden kreeg Paul twee jaar geleden. Hij had al zeven jaar les gehad toen hij de koster vroeg of hij voor zijn plezier wat op het orgel van de hervormde kerk in Dodewaard mocht oefenen. „Ik vroeg hem wie hier organist waren. Er bleek een plaatsje vrij te zijn, omdat een van de organisten er onlangs mee gestopt was. De koster had mij al horen spelen en vond dat het goed klonk. Ik kon dus direct komen. Nu begeleid ik gemiddeld een keer in de twee weken een dienst.”

Rumoer
Woensdagavond, kwart over zeven. Aan het geroezemoes beneden is te horen dat de kerk volstroomt. Sein voor Paul om te beginnen met het orgelspel dat hij heeft voorbereid. „Soms vind ik het rumoer wel vervelend”, biecht hij nog snel even op. „Ik doe veel aan de voorbereiding, en als het rumoerig is heb ik het gevoel dat ik het allemaal voor niks heb gedaan.” Lachend: „Harder spelen helpt ook niet, want dan gaan de mensen harder praten. Nieuwtjes moeten toch worden verteld.”

Zijn vingers glijden vliegensvlug over de toetsen als hij inzet met het voorspel. Zijn schoenen bewegen zich behendig over de pedalen, op zoek naar de juiste tonen.

Zenuwachtig
„Op bergen en in dalen, ja overal is God.” De hervormde gemeente van Dodewaard zingt tijdens de biddagdienst enthousiast mee met Pauls orgelspel. Het geluid galmt op een gedragen ritmisch tempo door het pittoreske, duizend jaar oude kerkje, reikt tot aan de gebrandschilderde ramen en zendt zijn trillingen naar beneden, tot aan de zware houten deuren.

Het 250 jaar oude Kochorgel is uniek, vindt Paul. „En de klank is nog zuiver.”

Paul bereidt zich altijd goed voor op de psalmen en gezangen die hij moet spelen. Een orgelboek heeft hij in de dienst niet meer nodig. „Als ik iets gehoord heb, kan ik het vrij snel naspelen. Dan hoef ik tenminste geen bladzijden om te slaan en orgelboeken te verwisselen.”

Na elke dienst luistert hij zijn orgelspel terug op internet. „Ik wil weten wat er fout ging; daar leer ik van. Ik heb een gruwelijke hekel aan fouten maken. Je kunt nooit perfect spelen, maar ik streef er iedere dienst naar. Ik ben bang om fouten te maken. De eerste dienst moest ik zoeken naar het juiste tempo. Toen liep ik net een halve tel achter de gemeente aan. In het begin was ik ook erg zenuwachtig als ik moest spelen. Nu nog wel eens. Maar als de eerste psalm eenmaal begonnen is, is het over.”

Blunders
Of hij wel eens een blunder gemaakt heeft in de kerkdienst? „Nooit”, zegt Paul. „Alleen de allereerste keer dat ik in de kerkdienst moest spelen, gaf de ouderling een andere psalm op dan er op het bord stond. Toen had ik geen idee wat ik moest doen. Gelukkig corrigeerde de dominee hem. Daar ben ik hem nu nog dankbaar voor.”

Paul ziet in zijn omgeving maar weinig andere jongeren die kerkorganist zijn of willen worden. Regelmatig bezoekt hij de jaarlijkse open dag van Johannus Orgels. Daar loopt hij wel eens gelijkgezinde jongeren tegen het lijf. Zij begrijpen hoe geweldig orgelspelen is. „Je kunt er je emoties in kwijt”, legt Paul uit. „Je kunt er veel expressie in leggen, omdat je het door de verschillende registers elke keer anders kunt laten klinken. Dan is het alsof het orgel jou begrijpt. Orgelspelen zal altijd mijn hobby blijven. Mijn beroep wil ik er niet van maken: de concurrentie is moordend.”

In de omgeving van Opheusden zijn meer gemeenten die zonder organist zitten. Paul zou het liefst in meerdere gemeenten willen orgelspelen. Hij vindt het geweldig om een bijdrage te kunnen leveren aan de eredienst en probeert zijn spel aan te passen aan de preek. „Ik wil na de dienst aansluiten op de preek door een psalm te kiezen die erbij past.”

Deze biddag is dat ”Opent uwe mond”. Als de gemeente langzaam de kerk uitloopt, draagt het orgel het lied achter hen aan. De pedalen stribbelen af en toe zacht piepend tegen. Na 250 jaar hebben ze nog geen rust.