Gerald Harbers - 10 mrt 2008 14:05 - Gewijzigd: 10 mrt 2008 14:05

School zonder schoolboeken

Vrijheid, blijheid én hard werken

Vrijheid, zelfstandigheid en docenten die je gelijke zijn. Dat zijn volgens tweedeklassers Mark, Bouwe en Soraya de belangrijkste kenmerken van hun school. De drie zitten op het Utrechtse UniC, een school voor havo en vwo. „We bepalen zelf wanneer we pauze nemen.”

„De docenten vertrouwen je.”

„We krijgen veel vrijheid.”

„Er is bijna nooit lesuitval.”

„Ik heb nog nooit huiswerk hoeven te maken.”

„Jullie zijn zo positief!”

Soraya kijkt kritisch naar Mark en Bouwe.

„Er is toch ook wel iets negatiefs aan onze school?”

Mark: „Wat dan?”

MARK ...van halfnegen tot halfvier...

Soraya: „Ik vind het wel eens moeilijk om me te concentreren.”

Bouwe knikt. „Er is altijd wel wat herrie van mensen die overleggen of iemand die voorbijloopt.”

Schoolklassen bestaan er niet op UniC. De school is gehuisvest in een kantoorpand. Elk leerjaar heeft een verdieping van een vleugel tot z’n beschikking. Drie docenten lopen rond, geven aanwijzingen, overleggen met leerlingen of toetsen hen.

Maatjescirkel
Ook in de ruimte waar het interview plaatsheeft, lopen leerlingen en docenten af en aan voorbij. Soms luistert iemand mee. Het lijkt vrijheid, blijheid. Dat is niet zo, zeggen de drie. Mark: „We zitten elke dag van halfnegen tot halfvier op school. Iedereen werkt best wel hard.”

De leerlingen van UniC gaan niet van het ene naar het andere lokaal na een uurtje Nederlands of wiskunde. Bouwe: „We werken in thema’s. Nu hebben we het thema Duits. Het betekent dat we zes weken achter elkaar vijftien uur per week dat vak krijgen. Daarna krijgen we les over een ander thema. Per thema krijgen we één of meer opdrachten. Soms met informatie, soms zonder. Dan moeten we die zelf opzoeken. De docent leert hoe we moeten zoeken. De opdracht van deze week is: Maak een collage over jezelf in het Duits. Het onderwerp is ”Wie ben ik?” Ik moet met de collage mezelf presenteren aan een docent en m’n maatjescirkel.”

BOUWE ...veel samenwerken...

De maatjescirkel is een begrip op UniC. Bouwe: „Elke negen weken worden we in groepjes van vier of vijf leerlingen ingedeeld. Die periode werk je heel intensief met elkaar. Veel opdrachten doen we samen. We zitten dus niet in klassen.”

Mark: „Vorig jaar mochten we kiezen bij wie we in de groep wilden. Iedereen wilde natuurlijk bij z’n vrienden of vriendinnen.”

Bouwe: „Dat werkte niet. Het was te gezellig.”

Soraya: „Veel mensen liepen een achterstand op.”

Beetje dom
Achterstanden móéten worden ingehaald. Mark: „Dus het is handig om in de tijd die we krijgen het werk te doen. Anders moeten we in het de werksessie doen. Dat is een dagdeel per week dat we kunnen gebruiken om de achterstanden die we hebben weg te werken of ons verder te verdiepen in een bepaald onderwerp. Vooraf moet je een plan indienen bij een docent en als hij het goedkeurt, mag je die tijd daarvoor gebruiken.”

Bouwe: „Doordat ik zelf de tijd mag indelen, heb ik nooit huiswerk. Ik zorg dat ik alles op school afheb.”

Soraya: „Ik heb wel eens thuis moeten werken. Omdat ik te lange pauzes nam.”

Mark: „We bepalen zelf wanneer we pauze nemen. Officieel mag je ’s ochtends en ’s middags een kwartier vrij nemen. En tussen de middag een halfuur.”

Soraya: „Ik nam wel eens drie kwartier.” Lachend: „Beetje dom. Ik moest het werk alsnog later doen.”

Schoolboeken hebben de drie niet. Bouwe: „In de derde krijgen we er een paar.” Reden dat er nauwelijks schoolboeken worden gebruikt is de aanpak van de vakken, zegt teamleider Chris Voogd. „Bijvoorbeeld bij het thema natuur komen de vakken natuur-, scheikunde en biologie aan bod. Er zijn vrijwel geen methodes die zo werken. Daarbij: een schoolboek moet in veel gevallen vijf, zes of zeven jaar meegaan op een school. Dan is de kans groot dat de leerlingen verouderde informatie krijgen.”

Dit is het laatste deel in een serie over bijzondere scholen.

Drie pijlers
UniC bestaat sinds vier jaar. Volgens teamleider Chris Voogd is het een school die leerlingen de vrijheid geeft waar het kan. „Begeleid loslaten. We geven les op grond van drie pijlers. De eerste is uniciteit, daar zit de naam van onze school in. Iedere leerling is uniek. Je bent wie je bent en je ontwikkelt je. Authenticiteit is nummer twee. Een leerling is onderdeel van de maatschappij. Daarop bereiden wij hem of haar voor. Door discussies en werkstukken maken leerlingen zich kennis eigen waarmee ze een mening kunnen vormen. De derde pijler is verbondenheid. Je moet kunnen samenwerken.”

Door deze onderwijsprincipes krijgen de leerlingen veel vrijheid. „We geven zo veel vrijheid als het kan, maar grijpen in voordat het misgaat. Op die manier willen de leerlingen zelfstandig laten worden.”

De leerlingen op UniC komen niet zomaar binnen. „Ouder en kind komen op gesprek. Daarna loopt een potentiële leerling drie dagen mee op een groep. Zo kan-ie ervaren wat het is om op een school te zitten waarbij je veel vrijheid hebt en dus veel verantwoordelijkheid. In de groep zijn veel prikkels. Mensen die overleg plegen, iemand die langsloopt. Is iemand niet geschikt, dan proberen we hem of haar dat zelf te laten inzien.”