Gerald Harbers - 23 feb 2008 10:12 - Gewijzigd: 23 feb 2008 10:12

Schoolboeken zonder letters

Corlinde en Henriët lezen met hun vingertoppen

Nergens slingeren tassen rond. Alles heeft een vaste plek. Over de vloer loopt een noppenbaan. Op de deuren staan naambordjes, in letters én braille. Welkom op het voortgezet onderwijs bij Bartiméus in Zeist, een instelling voor blinden en slechtzienden.

Zonder naar het beeldscherm te kijken, typt Henriët de Weerd (13) haar gebruikersnaam en wachtwoord in om een computer op te starten. „Schrik niet, zo meteen zegt het spraakprogramma wat ik aanklik en typ. Meestal staat het volume nogal hard.”

Henriët de Weerd (13) leest met haar vingers een wereldbol waarin de landen met braille zijn aangegeven.

„Hoi komma enter enter/ ben jij zenuwachtig/ ik wel punt enter enter/ liefs Henriët”, leest een vrouwenstem even later voor. De scholiere duwt op de toets en het mailtje verdwijnt, richting de mailbox van haar vriendin Corlinde Verwijs (16).

Beiden zitten op het voortgezet onderwijs (vmbo-tl) bij Bartiméus. Corlinde: „Ik ben hier sinds een jaar. Daarvoor zat ik op de Jacobus Fruytierscholengemeenschap in Uddel. M’n zicht is nog ongeveer 3 procent. Het ging daar niet meer omdat ik m’n laptop niet naar school wilde meenemen. Ik vond dat niet leuk. Daardoor duurde het te lang om alles te lezen en het huiswerk te maken.” Haar vriendin zit vanaf de kleuterschool bij Bartiméus. Henriët: „Ik ben helemaal blind.”

Brownies
In een van de lokalen ruikt het naar gebakken ui en tomaat. Henriët heeft er regelmatig les. „We krijgen koken. Het liefst maak ik brownies, van die kleine cakejes.” Corlinde: „Ik heb er vorig jaar les gehad. Omdat ik nu in de derde zit, krijg ik geen kookles meer. Jammer, dat vond ik het leukste vak.”

CORLINDE

Doel van de kookles is de scholieren voor te bereiden op de toekomst. Afdelingsleider J. Gelink: „De leerlingen leren hun eigen potje te koken.”

In de ruimte is alles keurig opgeruimd. Nergens slingert bestek rond of liggen er tassen. Corlinde: „Dat is een van de grote verschillen met mijn vorige school. Hier is het netjes, waardoor ik niet zomaar kan struikelen over de spullen van een ander. En het is rustig.”

Ander verschil is de omvang van de groepen. In een klas zitten maximaal tien leerlingen. Gelink: „Blinden en slechtzienden hebben gewoon de ruimte nodig.” In een lokaal waar maatschappijleer wordt gegeven zitten negen jongeren. Acht achter een computer, nummer negen voelt met z’n vingertoppen aan een balk aan z’n laptop, een brailleleesregel.

Het gebruik van een leesregel is ideaal, zeggen de twee meiden. Henriët: „Alle schoolboeken staan op de computer. De leesregel zorgt ervoor dat ik ze kan lezen.” Corlinde gebruikt behalve de brailleregel een spraakfunctie en een vergroot beeldscherm. „Ik kan pas sinds een jaar braille lezen. Moeilijk is het niet. Ik vind het wel leuk omdat de meeste andere mensen het niet kunnen.” Lachend: „Een soort geheimtaal.” Henriët: „Soms als ik thuis ben, mail ik met een vriendin; ik schakel het beeldscherm uit en niemand kan meelezen.”

Vos
Elke doordeweekse dag zitten de scholieren van halfnegen tot halfvier op school. Henriët: „Ik word met een taxi gebracht en gehaald. Het eerste uur op maandag heb ik wiskunde. Brr. Vind ik niet echt leuk.” Corlinde: „Kijk, alle grafieken en figuren zitten in een apart boek, zodat we ze kunnen voelen.” Haar vingers gaan over een raster van bobbeltjes die uit de bladzijde komen. Bij enkele puntjes: „Dit betekent dat deze lijn de y-as is.” Haar vinger gaat naar rechts. „Nul, één, twee. En links is min één, min twee.” Gelink laat een ander wiskundeboek zien. Er staat letterlijk geen letter in. Alleen maar bobbeltjes. Bladzijde na bladzijde lijkt leeg.

…blind typen…

Biologie is voor Henriët het leukste vak, naast Engels. „Bij bio is het leren kennen van mens en dier het meest interessant. Dieren leren we kennen door eraan te voelen.” In een gang staat een rij opgezette dieren. Een vos laat z’n tanden zien. Enkele vogels staren voor zich uit. „Engels is leuk omdat ik in die taal met een tante van mij moet praten. Zij komt uit Polen.”

Corlinde zit nog een jaar op deze school. „Dan examen. Daarna ga ik naar een middelbare opleiding van Bartiméus in Ermelo. Ik wil graag secretaresse worden.” Henriët: „Ik wil de vervolgstudie niet te gemakkelijk maken. Ik wil later iets met kleine kinderen doen of liedjes zingen. M’n grootste hobby is cd’s luisteren.”

Op de scholen van de christelijke stichting Bartiméus zitten in totaal ruim 200 leerlingen. De leeftijd varieert van 4 tot 20 jaar. De meeste slechtziende of blinde jongeren die naar school gaan, volgen regulier onderwijs. Zij krijgen in vrijwel alle gevallen begeleiding van medewerkers van onder meer Bartiméus.

De opzet van het onderwijs is volgens afdelingsleider J. Gelink zo gewoon mogelijk, met aanpassingen waar het moet. De scholieren die vmbo en havo volgen doen mee met het landelijke schriftelijk eindexamen.

De opleiding duurt voor de leerlingen gemiddeld één jaar langer. Redenen daarvoor zijn dat het lezen voor blinden en slechtzienden meer tijd kost en dat er extra lessen worden gegeven in praktische vakken als verzorging, tuinieren en mobiliteit. Bij het laatste leren de kinderen van de basisschoolleeftijd zich veilig te gedragen in het verkeer. Op het voortgezet onderwijs is het vak vooral toegespitst op reizen met het openbaar vervoer.