Geplaatst:20 feb 2008 09:22 - Gewijzigd: 20 feb 2008 09:22

Grammatica

Als predikant heb je een veelzijdig beroep. Er is de bijna dagelijks terugkerende pastorale kant van het werk. Daarnaast is er de didactische kant.

Maar dit keer wil ik het hebben over de taalstudie. Elke predikant beoefent deze, bijvoorbeeld bij het voorbereiden van zijn catechisatielessen en het doorgeven van Gods Woord. Taalstudie is nodig om de zin en mening van de Heilige Geest te weten te komen.

In de dagen van Luther komt de taalstudie op. Aan de pasgestichte universiteit van Wittenberg, waar Luther professor voor de Bijbeluitleg is, komt in 1518 Philippus Melanchthon als de eerste hoogleraar in de Griekse taal. Wanneer Melanchthon zijn eerst rede houdt, staat Luther in vuur en vlam. Wat is er dan zo bijzonder aan deze rede? Melanchthon zet uiteen hoe hij denkt dat de universitaire studie moet worden hervormd. Ik kan me voorstellen dat universiteitshervormingen niet bar interessant lijken. Maar voor Luther is dat wel zo. Waarom? Omdat in de toen gangbare studie de Bijbel niet aan bod kwam. Bij Melanchthon krijgt de studie van de oude talen, vooral Grieks, maar ook Hebreeuws, ruime aandacht: „Zo komt de glans en de inhoud van de woorden tot ons.” En Luther weet maar al te goed hoe belangrijk de studie van de grondtekst is om de Bijbel te kunnen begrijpen. Daarom besluit hij direct om bij de kersverse professor Griekse les te nemen. En hoe meer hij studeert in de oorspronkelijke Bijbeltaal, hoe helderder het hem wordt hoeveel er in zijn kerk mis is.

Dat in de middeleeuwen zo veel bijgeloof in de kerk ontstaat en zo veel dwalingen de kerk binnensluipen, is mede te wijten aan het gebrek aan kennis van de grondtalen. Bijna niemand in heel Europa kan Grieks en nog minder mensen kunnen ook maar enigszins Hebreeuws lezen of spreken. Daarom is men bij het uitleggen van Gods Woord eeuwenlang afhankelijk van een onzuivere Latijnse vertaling.

Maar dan komt de Griekse taal in de belangstelling. De Bijbel kan weer in de grondtalen worden gelezen. Erasmus van Rotterdam (een van de beroemdste Nederlanders) mag hier veel voor betekenen. Hij is namelijk de eerste die het Nieuwe Testament uitgeeft in het Grieks. Omdat de boekdrukkunst net is uitgevonden, kan deze eerste uitgave van het Griekse Nieuwe Testament in alle Europese landen worden verspreid. Het maakt heel wat los. Iedereen is enthousiast. Luther gebruikt dit boekje intensief en geeft er les uit. God zegent deze taalkundige hulp van Erasmus om de kerkhervorming te laten ontstaan en te bevorderen.

Toch is grammatica niet het enige. In zijn eerste rede benadrukt Melanchthon ook het belang van de zalving van de Heilige Geest om de Bijbel te verstaan. Hij zegt: „Geleid door de Heilige Geest, en begeleid door onderwijs in de talen en andere vakken is het ons mogelijk de toegang te vinden tot het heilige. Wanneer we onze onderzoekende geest helemaal op deze bronnen hebben gericht, zullen wij beginnen Christus te verstaan. Zijn opdracht zal ons duidelijk worden en wij zullen met die gelukkig makende zoetheid van Goddelijke wijsheid helemaal vervuld worden.” Verder: „Wij mogen het heilige niet schaamteloos ontwijden en de theologie niet vermengen met wereldse of menselijke wetenschap. Daarom moet eenieder die in het Goddelijke ingewijd wil worden, de oude Adam uitdoen en de nieuwe Adam aandoen; dat houdt in: het juk van de sluwe slang met hemelse kracht verbreken en in de afgrond der hel werpen.”

Ds. W. Pieters, Garderen