Geplaatst:10 dec 2007 09:03 - Gewijzigd: 10 dec 2007 09:03

COLUMN OFER: Communicatie

Het was een onopvallend berichtje in de media. Mensen met kleurenblindheid hebben moeite om verkeerssignalen goed te interpreteren. Wanneer er op de matrixborden boven de snelweg een rood kruis verschijnt, kunnen ze bijvoorbeeld het rood niet van het omgevende zwart onderscheiden. En dus zien ze niet dat een bepaalde rijstrook afgesloten is. Bij verkeerslichten kunnen ze vaak rood en groen niet onderscheiden. Overigens is dat probleem ondervangen door een vaste volgorde aan te brengen in de verkeerslichten: rood, oranje, groen. Dus als het bovenste lampje brandt, betekent dat: stoppen. Heel simpel.

Nou ja, zo simpel is dat uiteindelijk niet. Want hebben we in de gewone maatschappij hier met elkaar afspraken over gemaakt, die afspraken gelden niet overal. Zo gaat het verhaal dat ooit een militair de startbaan van een vliegveld opreed toen het onderste lampje van het verkeerslicht ging branden. Hij miste op een haar na een landende straaljager. Op het betreffende vliegveld was de volgorde rood-groen namelijk anders dan elders.

Niet minder dan 700.000 Nederlanders lijden aan een vorm van kleurenblindheid. Die kan variëren van volledige kleurenblindheid tot het niet kunnen waarnemen van bepaalde tinten rood en groen. En laat het nu juist in het verkeer heel vaak om rode en groene schakeringen gaan. Volgens kenners is de verwarring overigens meestal bijzonder eenvoudig te voorkomen, of te verhelpen. Zo zou op de matrixborden boven de snelwegen geen rode maar oranje led-verlichting gebruikt moeten worden. Amper meerkosten, maar kleurenblinde weggebruikers kunnen oranje wél van zwart onderscheiden.

Afgelopen herfst maakte ik een boswandeling. De zon deed de verkleurende bladeren van de bomen oplichten in de meest warme tinten. Groen, geel, oranje, rood, bruin. Een plaatje. Nu ik dat berichtje over kleurenblindheid lees, moet ik eraan terugdenken. Wonderlijk eigenlijk dat je daar dan niet eerder op komt. Natuurlijk, iemand die blind is, ziet niets. Verschrikkelijk. Maar met een ernstige vorm van kleurenblindheid ben je ook flink gehandicapt.

Deze week luisterde ik naar een toespraak op een congres. Het is pittige stof en ik kijk om me heen om te zien of ik de enige ben die -zacht uitgedrukt- niet alles begrijpt. Maar er wordt schijnbaar zeer geïnteresseerd geluisterd. Even voel ik me een eenling. Tot ik weer denk aan dat artikeltje over kleurenblindheid. Iedereen krijgt dezelfde boodschap te zien. Maar dat wil helemaal niet zeggen dat iedereen ook hetzelfde ziet.

Hier krijgt iedereen hetzelfde te horen, maar horen we daarom ook allemaal hetzelfde?

Communicatie, in welke vorm dan ook, vereist een zender en een ontvanger die goed op elkaar zijn afgestemd. Als er bij die afstemming iets fout gaat, ontstaat er ruis.

En dan kan het inderdaad gebeuren dat een dienstplichtig militair die op een vliegveld rondrijdt, ternauwernood een landende F-16 kan ontwijken.

Of kan een relatie -zakelijk of privé- ondanks urenlange gesprekken stukgaan omdat de ontvanger niet hoort wat de zender zegt.

Kleurenblindheid bestaat, kleurendoofheid niet minder. En tegen die vorm van doofheid is geen kruid gewassen.