Jacomijn Hoekman - 24 aug 2007 21:00 - Gewijzigd: 24 aug 2007 21:00

Puzzelen op weer en wind

Bart en Adriaan krijgen een rondleiding bij het KNMI

Het regent dat het giet. Zuchtend hijs je een drijfnatte schooltas op je rug. Bij je fietstocht naar huis kruipen kleine regendruppels tergend langzaam je kraag binnen. Dit zou een zonnige dag worden, volgens het weerbericht. „Ook al doe je heel erg je best, dan nog kan het weer anders worden dan jij dacht”, zegt KNMI-meteorologe Ine Wijnant in De Bilt. „Meteorologie is geen exact vak.”

Bart Mauritz en Adriaan Bout (beiden 14) uit Moerkapelle kijken met Wijnant mee op haar twaalf beeldschermen, waarop de temperatuur schematisch wordt weergegeven.

„Het weer heeft altijd een onverwachte factor”, legt Wijnant uit. „Weermodellen kunnen aangeven dat er buien uit het zuiden komen, terwijl onze metingen zeggen dat het niet kan. Dan moet je een keuze maken: voorspel je regen of droog weer? Soms verwacht ik dat het droog blijft, en vallen de eerste druppels al naar beneden als mijn dienst er net opzit.”

Gevaarlijk
Het KNMI is niet het enige weerstation in Nederland, maar wel een van de belangrijkste. De meteorologen van het KNMI zitten in Rotterdam en Schiphol om het weer voor de luchtvaart in de gaten te houden. Stafmedewerkster Ellen Brinksma: „Ze moeten in de gaten houden vanaf welke startbaan vliegtuigen het beste kunnen opstijgen. Een vliegtuig start namelijk tegen de wind in. Ook onweersbuien moeten ze doorgeven aan de luchtverkeersleiding.” „Als het keihard onweert, kan er dus niets de lucht in?” vraagt Bart. „Jawel, meestal gaat het goed”, antwoordt Brinksma, „alleen voor kleine vliegtuigjes kan het gevaarlijk zijn.”

Ook vogels kunnen volgens Brinksma grote gevolgen hebben voor vliegtuigen. Daarom moeten de meteorologen op Schiphol in de gaten houden waar de vogels vliegen. „Kan één vogel dan een ongeluk veroorzaken?” vraagt Bart ongelovig. Brinksma knikt. „Stel dat zo’n vogel in de motor komt, dan kan het vliegtuig in brand vliegen.”

De jongens gaan naar buiten, naar een grasveld naast het grote KNMI-gebouw. De helft van het veld staat volgebouwd met meetapparatuur: windmolentjes, thermometers en kastjes met ingewikkelde apparatuur. Een grote, rechthoekige machine schiet lichtpulsen de lucht in om te meten hoe hoog de wolken hangen. Bart: „Wat gebeurt er als ik mijn hand erboven houdt?” „Dan meet hij een wolk op anderhalve meter hoogte”, zegt Brinksma laconiek.

De rest van het grasveld staat leeg. „Kun je mooi een voetbalveld van maken”, vindt Adriaan. Brinksma kijkt hem verrast aan. „Nee, dat veld moet leeg blijven. Niets mag de wind in de weg staan, anders kunnen de molens niet meten hoe hard het waait.”

Brand
In de verte komt meteoroloog Richard Rothe aangelopen, om een weerballon op te laten. In een grijs schuurtje op de hoek van het grasveld sluit hij een grote witte weerballon aan op een heliumpomp. Vroeger gebruikte het KNMI waterstof om de ballonnen op te pompen, maar dat is te brandbaar. „Eigenlijk zijn de vrouwen die hier werken er de oorzaak van dat we overgestapt zijn op heliumgas”, zegt Rothe. „Lange nagels en haren in de buurt van een waterstofballon zijn levensgevaarlijk. Er is hier wel eens iemand door in brand gevlogen. Die had opeens geen wenkbrauwen en geen haar meer.”

De ballon komt als een grote, ronde bol overeind. Rothe bindt er een kastje aan dat de temperatuur en luchtvochtigheid moet meten. Een sonde, noemt hij het. Vervolgens haalt Rothe een oranje parachute uit de kast. „Als de ballon knapt, is het gevaarlijk als de sonde van 10 kilometer hoogte naar beneden valt”, legt hij uit. „De parachute vertraagt zijn val.”

Even staat Rothe bewegingloos met de ballon in zijn hand te wachten tot de wind gaat liggen. Dan laat hij het touwtje los. De jongens kijken de ballon nog even na, een hand boven de ogen.

Weer binnen lopen Bart en Adriaan langs tientallen kamertjes waar onderzoekers zitten. Eén wand is behangen met portretten van statige mannen in pak: de directeuren van het weerinstituut. In de weerkamer is Wijnant nog druk bezig met de weersverwachting. „Kun je zien of het vanmiddag gaat regenen?” vraagt Bart. Wijnant tovert een weermodel tevoorschijn. „Waarschijnlijk blijft het droog”, concludeert ze. Wijnant buigt zich weer vol enthousiasme over haar werk. „Ik houd van puzzelen”, zegt ze tevreden.