Jacomijn Hoekman - 21 jul 2007 13:29 - Gewijzigd: 21 jul 2007 13:29

Snijden in ogen en benen

Friso de Weert (14) kijkt mee in operatiekamer

Voorzichtig snijdt oogarts Paul Zuure met een stalen mesje in een oogbol. De patiënt ligt stil. Elke beweging in het oog wordt minstens twintig keer vergroot op een beeldscherm. Friso de Weert (14) uit Haarlem kijkt met grote ogen toe. Samen met Magneet neemt hij een kijkje achter de schermen van een operatiekamer van het ziekenhuis Gelderse Vallei in Ede.

Sinds hij op zijn twaalfde een filmpje van een operatie zag, wil Friso chirurg worden. Voordat hij mag meekijken, krijgt hij van een ziekenhuismedewerker het advies niet met een lege maag te komen. Friso is niet bang voor bloed. „Van die operatiefilmpjes word ik ook niet misselijk.”

Voor oogarts Zuure is de operatie een routinekwestie. De oogarts lepelt zo op hoe veel staaroperaties hij dit jaar verrichtte. „Dit is nummer 301. Ik moet nog trakteren”, mompelt hij quasigeïrriteerd.

De oogarts knijpt één oog dicht als hij door een microscoop naar de lens van de patiënt tuurt. De in vier stukken gesneden lens zuigt hij voorzichtig op. „Het is net als bij een raam”, legt de arts uit aan Friso. „Als dat vies is, moet je het lappen. Wij halen de oude, troebele lens eruit en doen er een nieuwe in. Er komt geen hechting aan te pas en er vloeit nauwelijks bloed.” Geruststellend: „Als er één druppel bloed valt, is het een bloedbad.”

Zonder bibberen plaatst Zuure een nieuwe lens van 3,2 millimeter in het oog van de patiënt. „Dit is léúk”, zegt hij met een schuin oog richting orthopedisch chirurg Ad Ooms, die door een raampje in de deur gluurt. „Veel leuker dan jouw knieoperaties.”

Ruggenprik
Ooms loopt lachend naar zijn eigen operatiekamer. Friso volgt hem. Op de operatietafel zit een wat oudere vrouw met knieproblemen. Ze kromt haar rug. De anesthesist -die patiënten verdooft- duwt een dikke naald tussen haar ruggenwervels.

De patiënte blijft er nuchter onder: „Ik heb al vijftien operaties gehad, maar nog nooit een ruggenprik. ’t Is weer eens wat anders.” Langzaam duwt de anesthesist de naald dieper en dieper. „Als je goed prikt, komt er hersenvocht uit”, zegt operatieassistente Matty Haalboom, die toekijkt. En jawel, een dikke druppel doorzichtig vocht glijdt even later langs de naald.

De patiënte laat zich achterover op de operatietafel zakken. Op het linkerbeen staan de initialen van Ooms, daarnaast een pijl. „Een vergissing zit in een klein hoekje”, lacht de orthopedisch chirurg. „Iedere arts vergist zich minstens één keer in zijn carrière bij het opereren van armen en benen. Dat is mij ook ooit overkomen. Gelukkig kwam ik er tijdens de operatie achter.” Friso kijkt hem verrast aan.

Een operatieassistente legt intussen het been van de vrouw in een steun en knelt met een zwarte band de bloedtoevoer af. Het resultaat is opvallend: een spierwit been ligt gebroederlijk naast een gezond roze exemplaar. De assistente smeert een dikke laag geelbruin jodium op de knie en verpakt het resterende deel in een beschermende blauwe hoes. Onder de felle lamp licht het been kleurig op in de witte ruimte.

Vlijmscherp mesje
Dokter Ooms neemt plaats naast de operatietafel. Aan weerskanten van de knie maakt hij met een vlijmscherp mesje een sneetje en duwt in beide holtes een pijpje. Hij brengt een minuscule camera naar binnen. Op een beeldscherm is de binnenkant van de knie te zien. Rood-witte stukjes weefsel zweven rond.

Ooms pakt een klein slangetje en spuit water in de knie. Uit het andere gat golft het troebele vocht in een zakje. Het beeld op het scherm wordt helder: de kniebotten zijn duidelijk te zien. Eronder zit een melkachtig rond kraakbeen. „De meniscus”, vertelt Ooms.

Grote rafels bungelen als witte schuimvlokken aan het kraakbeen. Het lijkt op een witte kwal met duizenden harige armpjes. „We gaan ’m trimmen”, zegt de arts resoluut. Met een schaartje knipt en wroet en zaagt en pikt hij totdat alle rafels weg zijn. Tevreden: „Mevrouw heeft straks in ieder geval minder pijn.”

Uit het pijpje aan de andere kant van de knie glijden de laatste stukjes kraakbeen naar beneden. Operatieassistente Haalboom toont ze aan Friso: „Het is heel zacht, zie je dat?”

Friso staat er met zijn neus bovenop. Hij ziet ietwat bleek. „Gaat het wel goed met je?” vraag Ooms bezorgd.

Friso: „Ja, ja, het is m’n mondkapje. Ik krijgt het er benauwd van.”

De arts lacht. „Het is een leuk beroep, toch?” Friso knikt enthousiast. Ooms: „Je moet er wel twaalf jaar voor leren.”

„Maakt mij niks uit”, vindt Friso. „Als ik dertig ben, kan ik klaar zijn. En het verdient wel aardig zeker?”

De arts grijnst bevestigend. „Het is een goeie job.”