Albert van Zanten -  7 mrt 2007 15:06 - Gewijzigd: 7 mrt 2007 15:06

„Niet al te bang voor confrontatie”

„Eigenlijk zit ik bij het verkeerde medium”, lacht Andries Knevel, sinds jaar en dag tv-presentator bij de Evangelische Omroep. „Lezen is voor mij een van de grootste genietingen van het ondermaanse.”

Knevel leest „dag en nacht”; gemiddeld vijf titels per week. Vooral boeken van gasten in zijn tv-programma ”Het elfde uur”. Hoewel moderne literatuur christenen soms in verlegenheid brengt, wil hij de confrontatie niet uit te weg gaan. „Mijn basishouding is: Wees niet al te bang”.

Wat maakt een boek sterk?
„Ten eerste: het moet lekker lezen: een duidelijke verhaallijn en goed geschreven. Verder moet literatuur me uitdagen: het stelt me moeilijke vragen; niet al te gladjes dus. En ik wil emotioneel geraakt worden: goede literatuur spreekt niet alleen de ratio aan. En als het kan, moet het ook mijn geloof bevragen.”

Wanneer spreekt een boek uw geloof aan?
„Als de auteur zoekt naar zingeving. Hoewel veel boeken dat niet halen, valt het me ook op dat er tegenwoordig in de literatuur weer veel aandacht is voor geloof. Ik denkt dat onze tijdgeest zoekt naar zingeving.”

Welke selectie maakt u bij het lezen van moderne literatuur?
„Ik maak niet a priori een selectie; ik lees ook gewoon Maarten ’t Hart. Een christen moet wel continu bereid zijn verantwoording af te leggen, ook van wat hij leest.”

Waar liggen dan grenzen? 
„Bij godslastering en seksueel expliciete beschrijvingen. Vloeken lezen slaat naar binnen. Daar bedroef ik God mee.”

En de -vaak onderhuidse- levensbeschouwing in literatuur? Die werkt juist onbewust op lezers in.
„Helemaal mee eens. Dat is minstens even invloedrijk als godslastering of seksueel expliciete passages. Toch probeer ik als christen wel in gesprek te gaan met wat ik lees. Maar ik kan natuurlijk niet alles weerleggen vanuit mijn geloof.”

In gesprek gaan is een stap verder dan de mijding van veel reformatorische christenen.
„Ja, maar het is een vergissing om te denken dat je de confrontatie door het mijden van literatuur buiten de deur houdt. Via de moderne media is de wereld bij reformatorische gezinnen allang in huis gekomen.”

Wat betekent dit voor het literatuuronderwijs op reformatorische scholen?
„We moeten beseffen dat de moderne cultuur niet buiten het schoolplein ligt, maar in het hart van leerlingen. Die zijn de afgelopen vijf jaar echt heel sterk veranderd. Door het mediagebruik staan ze helemaal open voor de moderne cultuur. Als tegenwicht tegen deze vervlakking is literatuur dan een goed middel voor diepzinnige toerusting. Ik waardeer overigens de methode van begeleide confrontatie op reformatorische scholen. Maar ik zou wel willen zeggen: wees niet al te bang voor confrontatie. Een christen moet daar tegen kunnen. Als dat niet zo is, is er iets mis met de worteling van je geloof.”

U leest dus vijf titels per week. Wat was een topper?
„Absoluut ”Achtendertig nachten” van Janne IJmker. Ik was dagen van slag, dágen. Het gaat over Elsjen. Ze doet vergif in het voedsel van haar man. Hij sterft daaraan, hoewel dat niet haar opzet was. Elsjen komt in de gevangenis en krijgt de doodstraf. De grote vraag is: is ze schuldig of is ze het slachtoffer van wendingen in haar leven?”

Wat denkt u?
„Tsja, dat is de grote vraag. Zijn we schuldenaar of slachtoffer? Elsjen overkomt iets wat ze niet wilde maar wat toch gebeurt. Het heeft me laten zien dat je niet te snel moet oordelen. Talloze mensen zijn slachtoffer van wendingen in hun leven en toch hebben ze ook schuld.”

Maar Elsjen krijgt vergeving. 
„Ja, maar ze moet eerst wel ontdekken dat ze vergeving nodig heeft. Daarna krijgt ze berouw en ontvangt ze vergeving. Maar daar twijfel ik dan weer: heeft zij vergeving nodig voor een moord die eigenlijk onbedoeld was?”

Is het niet verkeerd om symphatie te krijgen voor een moordenaar?
„Ja, dat is een gevaarlijk effect van literatuur. Je krijgt symphatie door de verdrietige omstandigheden van Elsjen. Terwijl ze wel een moord heeft begaan.”

Janne IJmker schrijft ook over Elsjens seksuele leven.
„Ja, maar daar had ik geen moeite mee. Het blijft allemaal redelijk kuis.”

Heeft dit boek uw geloof aangesproken?
„Als geen ander. ”Achtendertig nachten” is een schoolvoorbeeld van christelijke literatuur. Het stelde me levensbelangrijke vragen en heeft me echt geëmotioneerd.”

Lees meer afleveringen van de serie Het favoriete boek op Yord Literatuur.

Klik hier om meer te lezen over Janne IJmker.