Geplaatst:12 feb 2007 08:17 - Gewijzigd: 12 feb 2007 08:17

COLUMN OFER: Oké

De 21e eeuw kon op taalgebied wel eens de eeuw van de korte woordjes worden. Kleine aanduidingen waarachter een wereld aan bedoelingen schuil kan gaan. „Sorry” is zo’n woordje, waarin volgens kenners zelfs een hele cultuur verstopt zit: de sorrycultuur. Een tijdperk waarin mensen oppervlakkig en ongeïnteresseerd met elkaar omgaan.

Oké is ook zo’n woordje. Ik weet werkelijk niet hoe je zulke dingen meet, maar oké zou wel eens de meest gebruikte stoplap kunnen zijn. Vroeger was oké een synoniem voor goed. Als je wilde weten of je gesprekspartner iets goed vond, vroeg je hem of het oké was.

Maar die tijd ligt ver achter ons. Oké is tegenwoordig een woordje dat echt tientallen betekenissen kan hebben. Iemand die deugt, is oké. En een hotel is oké als de prijs-kwaliteitverhouding redelijk is. En het weer is oké als het zonnetje schijnt en de temperatuur aangenaam is.

Een chef is oké als hij voldoet aan de verwachtingen van zijn werknemers. Of hij is niet oké. Nee, dan wil dat niet zeggen dat hij niet zo’n geweldig communicator is of dat hij de verjaardagen van zijn mensen wel eens vergeet. Als iemand het etiket „niet oké” krijgt, dan is er iets ernstigs aan de hand. Niet oké zijn, is veel meer dan niet goed zijn in dit of dat. Dan is het fundamenteel fout.

Vang je, bijvoorbeeld in de supermarkt, een gesprek op tussen twee mensen dan kun je aan het aantal keren dat het woordje oké gebruikt wordt, horen hoe geïnteresseerd de gesprekspartners in elkaar zijn. Hoe vaker deze stoplap ertussen genaaid wordt, hoe minder de mensen elkaar te vertellen hebben.

Let ook op de manier waarop het woord wordt uitgesproken. Als de e van oké lang gerekt wordt, dan is het woord al een mooi eind van zijn wortels weggegroeid. Dan wil dat kleine woordje niet veel meer zeggen dan dat er nog geluisterd wordt. Of dat de boodschap wel is overgekomen, maar eigenlijk niet begrepen. Of dat de luisteraar wel begrepen heeft wat zijn gesprekspartner hem wil zeggen, maar dat hij het er inhoudelijk absoluut niet mee eens is.

De toonhoogte waarop het woord wordt uitgesproken, is veelzeggend. Hoe hoger de o en hoe lager de e, des te minder is oké echt oké. Dan is er twijfel, scepsis. En een o en een e op ongeveer dezelfde toonhoogte doen weten dat iets gewoon goed is.

„Hoe vind je het hier?” vraagt de manager aan zijn werknemer tijdens een eerste beoordelingsgesprek.

„Nou, ik vind het eigenlijk wel oké”, zegt de jongen losjes.

Dat is een compliment, die werknemer wil blijven.

Maar evengoed kan een werknemer het oké vinden dat zijn baas hem meedeelt hem te willen ontslaan. Maar dat wil dus niet zeggen dat er niet een pittige rechtszaak gevoerd gaat worden waarbij werkgever en werknemer in de rechtszaal als kemphanen tegenover elkaar komen te staan. Maar luister goed: in dit laatste geval zijn er dus die heel hoge, lang beklemtoonde o en een kort benadrukte e.

En nu maar hopen dat u dit stukje een beetje oké (korte o, korte e op dezelfde toonhoogte uitgesproken) vindt.

Want als veel lezers het oké (lange hoge o, lage korte e) vinden, dan is het schrijfsel onbegrijpelijk. En als het oké is (lage korte o, lange hoge e) dan is het gewoon oninteressant. Niet oké dus.