Geplaatst: 7 feb 2007 10:03 - Gewijzigd: 7 feb 2007 10:03

Twist bij Tsjernobil

Het is al een paar jaar geleden. Het gebeurde in Oekraïne, toen we pech hadden met onze auto, op weg naar een soepkeuken in het Tsjernobilgebied. We kregen een twistgesprek met een oosters-orthodoxe non over Maria.

Als we in Oekraïne een paar dagen lesgeven over de geloofsleer, gaan we meestal ook naar een van de plaatsen waar we mogen helpen de armoede te lenigen door het verstrekken van warme maaltijden in een soepkeuken.

Op zo’n reis kregen we -ds. C. Neele was er ook bij- motorpech. Terwijl anderen zich ontfermden over de auto gingen wij maar eens kijken in een Oekraïens-orthodoxe kerk. Er liepen eenvoudig geklede nonnen in en uit en we dachten dat het onze taak toch ook was om te proberen met hen in gesprek te komen over hun godsdienst. Bij mijn theologische studie in Utrecht heb ik de theorie van de oosters-orthodoxe godsdienst uitvoerig moeten bestuderen, inclusief het uit het Grieks vertalen van de liturgie van Johannes Chrysostomus. Daar stonden nog best wel wat mooie dingen in, maar de officiële kerkleer lijkt toch verdrietig veel op die van Rome. Hier kon ik nu wat praktijkkennis opdoen. Zouden we er nog iets goeds kunnen vinden? Misschien was het ook wel mogelijk om iemand een uitnemender weg te wijzen dan die van de officiële kerkleer, die daar ook door middel van schilderijen vertoond werd. Dat liep echter anders.

Algauw kwam het gesprek op de verering die ze aan de iconen (schilderijen) van de heiligen gaven. Ook spraken we over de aanbidding en verering van Maria. „Dat zou ze zelf zeker niet op prijs hebben gesteld”, zo probeerden we het gesprek een goede richting te geven. „Ze zingt zelf in haar lofzang van haar Zaligmaker, dus had ze zelf ook vergeving van zonden nodig. We zouden meer in overeenstemming met haar wil handelen als we Christus Zelf zouden zoeken te kennen en Hem alleen zouden eren”, zo verduidelijkten we nog.

De in kleurige wollen doeken geklede non reageerde als door een wesp gestoken. Door middel van Irina, onze tolk, probeerde ze ons het superieure van haar godsdienst duidelijk te maken. Toen ze hoorde dat onze tolk jodin was, was de boot helemaal aan. Furieus ging ze tekeer tegen het joodse volk, dat Christus gekruisigd had. Ze kende zeker het gedicht van Revius niet: „’t En zijn de Joden niet, Heer Jesu, die U kruisten…” Dat was ook niet te verwachten, maar ook de inhoud van diens belijdenis was haar kennelijk vreemd: „Want dit is al geschiet, eylaes! om mijne sonden.”

Ze voelde zich daaraan helemaal niet schuldig en het antisemitisme bleek in haar -zoals we vaker meemaken in Oekraïne- nog springlevend te zijn. We konden helaas niet meer tot een zinnig gesprek komen.

Arkadiy, de predikant van de Messiasbelijdende gemeente van Zhitomir, vertelde op de terugweg, toen de auto weer dienstdeed, dat volgens de Oosters-Orthodoxe Kerk de wereld nog lang niet zal vergaan. Eerst moet immers overal het Evangelie gepredikt worden? En volgens die Oosters-Orthodoxe Kerk hebben alleen zij het ware Evangelie. Eerst moet dus heel de wereld oosters-orthodox zijn, zo meent men.

We moeten maar proberen ook uit zo’n ontmoeting lering te trekken. Furieus worden in een gesprek over godsdienst zal niemand baten. Wellicht had het begin van het gesprek minder confronterend moeten zijn? In ieder geval hebben we bij al onze contacten liefde, wijsheid en ootmoed nodig.

Goes, ds. C. J. Meeuse