Geplaatst: 6 dec 2006 13:46 - Gewijzigd: 6 dec 2006 13:46

Dvd's kijken is ingeburgerd

GOUDA - „De Goudse videotheken worden bezocht door jongeren uit de volle breedte van de gereformeerde gezindte", zegt J. van Wijk, docent aan het Driestar College. In de lessen wil hij bezinning stimuleren. Volgens de leraar is er verschil tussen een boek lezen en een film kijken. „Je kunt lezen: „hij vloekte”, maar als dat verfilmd wordt, ga je een grote stap verder.”

Verregaande acceptatie van moderne literatuur maakt het afwijzen van films lastiger. Al zijn er verschillen tussen boeken en dvd’s, het is moeilijk te verdedigen dat je wel over al het mogelijke kwaad zou mogen lezen en het niet zou mogen bekijken.

Die conclusies trekt dr. J. van Wijk, in Gouda docent aan zowel hogeschool Driestar educatief als het ernaast gelegen Driestar College. Op zowel de pabo als de lerarenopleiding besteedt hij uitvoerig aandacht aan moderne literatuur en het verfilmen ervan. „Er wordt heel veel gelezen, en het kijken van dvd’s is ook ingeburgerd, dus we kunnen dat als school niet negeren. De Goudse videotheken worden bezocht door jongeren uit de volle breedte van de gereformeerde gezindte.

In de lessen probeer je bezinning op gang te brengen. Technisch: wat doet een film met je? En vervolgens ethisch: welke grenzen moet een christen trekken?

We kijken kritisch naar wat er aan filmsoorten is, hoe literatuur wordt verfilmd, of dat kan en mag, hoe regisseurs interpreteren, selecteren en manipuleren, en wat een film bij de kijkers teweegbrengt. Je probeert te laten zien hoe regisseurs de sfeertekening uit boeken veranderen, hoe ze door de kledingkeuze de film erotischer maken, hoe ze de boodschap soms weglaten of aan de moderne opvattingen aanpassen.

Een voorbeeld: de bedoelingen van C. S. Lewis in de Narniaverhalen komen veel beter naar voren in de dialogen van de BBC-film uit 1988 dan in de Hollywoodversie van 2005. Van het boek ”Great Expectations” van Charles Dickens hebben we een hoorspel beluisterd en vervolgens bekeken we een heel kuise zwartwitfilm van vroeger, een BBC-verfilming en de Hollywoordversie: vier interpretaties die heel sterk van elkaar verschillen. Nederlandse vertalingen van films gaan in grofheid vaak nog een stap verder.”

Van Wijk bespreekt ook het verschil tussen lezen en kijken. „Als je een film over een boek bekijkt, is je verbeelding voorgoed ingevuld. als je een boek later nog eens leest, heb je de beelden uit de film voor ogen. Het kwaad wordt soms ook concreter. Je kunt lezen: „hij vloekte”, maar als dat verfilmd wordt, ga je een grote stap verder. Hetzelfde geldt voor de invulling door een regisseur van een liefdesscène. Maar zelden worden deze kuiser verbeeld dan in het boek bedoeld wordt. En bij de films van de ”Lord of the Rings” en over Harry Potter wordt het kwade soms griezelig en beklemmend realistisch verbeeld.”

Vervolgens komt de vraag aan de orde of je niet beter helemaal geen films kunt kijken. „Het is gewoon ontspanning, zeggen studenten soms. Ze erkennen dat de grens steeds verder opschuift, maar zijn dan niet automatisch bereid de bezinning consequenties te laten hebben voor hun gedrag. We kennen allemaal de bezwaren, en toch wordt er in onze gezindte massaal gekeken. Als ik pabostudenten vraag: „Wie heeft er thuis geen tv en is van plan er zelf later wel een te nemen?” gaan er heel wat vingers omhoog.”

De bezinning vraagt keuzes, zegt de Driestardocent. „Als er in een film een passage voorkomt die niet door de beugel kan, zet je het apparaat dan uit? Je doet jezelf en je ziel schade aan als je ernaar kijkt. Maar dat geldt net zo goed voor wat we lezen: leggen we een boek dan aan de kant? Een film is uitdagender, confronterender, maar een principieel verschil tussen het kwaad in een film en dat in een boek is er niet. Omdat we in ons leesgedrag te veel geaccepteerd hebben, is de stap naar de dvd zo klein geworden. Als scholen zouden we onze bibliotheken ook eens kritisch moeten bekijken.”

Grenzen aangeven is „verschrikkelijk moeilijk”, zegt Van Wijk. „Ik heb een collega die alleen geestelijke lectuur leest. Al het andere vindt hij verspilling van zijn kostbare tijd. Dat zullen niet veel mensen hem nazeggen. Maar dat er zo massaal dingen gelezen en bekeken worden waarvan we weten dat ze principieel over de grens gaan, is wel een grote zorg.”

Klik hier voor het dossier Jongeren en Films.