Spraakmakende boeken in 2005
Vijftien uitgaven die meer dan een rimpeling veroorzaakten in de lezersvijver
In onverminderd tempo hebben de Nederlandse uitgevers in 2005 boek na boek afgeleverd. Veel van wat verscheen veroorzaakte maar amper een rimpeling in de lezersvijver: boeken die geruisloos vergleden in de vergetelheid. Andere pennenvruchten daarentegen trokken de aandacht. In positieve of in negatieve zin. Op deze pagina een karakteristiek van 15 spraakmakende boeken van het afgelopen jaar aan de hand van fragmenten uit recensies in deze krant."Knielen op een bed violen", door Jan Siebelink; uitg. De Bezige Bij, Amsterdam; 448 blz.; ISBN 90 234 1655 1
"Hij schrijft een roman waarin emoties en ervaringen belangrijker zijn dan feitelijkheden. Hij wil geen beeld van het christelijk geloof, van het calvinisme of van het piëtisme schetsen, hij wil alleen maar zijn vader begrijpen. En hoewel hij ontzettend zijn best doet om te bevatten wat die vader bezielde, snapt hij er uiteindelijk toch niets van. Dat is de kracht én de zwakte van dit boek. Het raadsel blijft overeind en houdt de spanning er tot de laatste bladzijde in. Maar als je echt inzicht in de bevindelijke geloofsbeleving wilt hebben, ben je na het lezen van dit boek nog geen stap verder gekomen." (Enny de Bruijn)
"Calvijn. Biografie", door Bernard Cottret, vert. door Kornelis Boersma; uitg. Kok, Kampen; ISBN 90 435 0737 7; 425 blz.
"De schrijver is een historicus van formaat en heeft zijn sporen verdiend op het terrein van de geschiedenis van het Franse protestantisme, van Engeland in de zeventiende en achttiende eeuw en van de cultuurgeschiedenis van Europa. Het gevolg is dat in deze biografie allerlei verbanden gelegd worden die we zo in andere levensbeschrijvingen van de reformator van Genève niet tegenkomen. In het licht van deze gegevens verbaast het niet dat de schrijver Calvijn nadrukkelijk in de maatschappelijke en culturele context plaatst van de periode waarin hij leefde. Zodoende krijgt het boek ook iets van een tijdsbeeld. Op verschillende momenten laat Cottret merken dat hij respect en sympathie heeft voor Calvijn, al loopt dat nooit uit op kritiekloze verering. Ten slotte is het werk geschreven in een fraaie, soms zelfs literaire stijl, die uitnodigt om verder te lezen." (Dr. A. Baars)
"Uyt-spanningen", door Jodocus van Lodenstein, uitgegeven naar de editie 1676 met inleidingen en toelichting door L. Strengholt e.a.; uitg. De Banier, Utrecht; ISBN 90 336 0584 8; 664 blz.
"Er is alle reden deze groep liefhebbers -met een deskundige achtergrond trouwens!- dankbaar te zijn voor hun werk. In het kloeke boekdeel vindt men de gedichten van Lodenstein met de bijbehorende moderne melodienotaties, uitvoerige aantekeningen, een kort nawoord en een uitgebreide literatuuropgave. () Mij treft de bijna angstige manier waarop Lodenstein beschermd wordt tegen de gedachte dat hij wereldmijdend zou zijn. Waarom mag deze vrome, die de ascese ook in zijn eigen leven toepaste en haar bepaald niet alleen als last aan anderen oplegde, dat standpunt niet uitdragen? Het zou hem zelfs voor onze eigen tijd toegankelijk maken." (Prof. dr. M. A. Schenkeveld-van der Dussen)
"Gereformeerde heiligen. De religieuze exempeltraditie in vroegmodern Nederland", door John Exalto; uitg. Vantilt, Nijmegen; ISBN 90 77503 24 2; 366 blz.
"Soms had ik de indruk dat de schrijver zijn boek beter "protestantse heiligen" had kunnen noemen, want hij bespreekt ook lutherse en doopsgezinde voorbeelden. Maar goed, het gereformeerde aspect domineert wel. () Bij het lezen van dit proefschrift valt het op dat Exalto de gereformeerde heiligen volop serieus genomen heeft. Hij spreekt er niet op badinerende toon over, ook voorziet hij ze niet van een misplaatst aureool." (Dr. H. Florijn)
"Radicale Verlichting. Hoe radicale Nederlandse denkers het gezicht van onze cultuur voorgoed veranderden", door Jonathan I. Israël; uitg. Van Wijnen, Franeker; ISBN 90 5194 239 7; 944 blz.
"De verdovende hoeveelheid materiaal zou de ogen kunnen doen sluiten voor belangrijke bezwaren die aan dit werk kleven. Ik heb het dan nog niet eens over Israëls flagrante miskenning van het christelijk geloof, dat evenzeer aan waarden als tolerantie (broederlijke liefde) en vrijheid (denk aan Luther) heeft bijgedragen. () Wie uitsluitend Israël leest, wordt geplaagd door een spinozistisch licht dat de ogen verblindt voor de werkelijke toestand waarin de mens verkeert. Het is daarom nuttig een andere studie erbij te nemen waaruit een heel ander, zeg maar gerust: precies tegenovergesteld beeld van de Verlichting oprijst: de "Geografie van goed en kwaad" van de Leidse conservatief Andreas Kinneging." (Jan-Kees Karels)
"Schitterend ongeluk of sporen van ontwerp", door Cees Dekker, Ronald Meester en René van Woudenberg (red.); uitg. Ten Have, Kampen; ISBN 90 259 5483 9; 348 blz.
"De ontwerpers van Intelligent Design breken op revolutionaire wijze in in een wereldbeeld dat al zo lang de wetenschap beheerst. Dr. Cees Dekker, hoogleraar aan de Vrije Universiteit, doet er dezer dagen een boekje over open, in zijn boek "Schitterend ongeluk of sporen van een ontwerp?" Het mag tot dankbaarheid stemmen dat minister van der Hoeven heeft gevraagd (op z'n minst) de discussie tussen en over de evolutieleer enerzijds en ID anderzijds aan te gaan en dat het kabinet haar daarin volgt, ten spijt de gifpijlen die er in de Kamer op zijn afgeschoten." (Dr. ir. J. van der Graaf)
"Hij heeft een vriend. Homorelaties in de christelijke gemeente", door dr. Bert Loonstra; uitg. Boekencentrum, Zoetermeer; uit de handel genomen.
"Ik wil allerminst beweren dat met het onderscheid tussen geaardheid en praxis het laatste woord gezegd is. De uiteindelijke oplossing bestaat niet in dit leven. Maar hier tekent zich wel een weg af die in de kracht van de Geest en gedragen door een liefdevolle gemeente gegaan kan worden. Met heel veel respect denk ik aan de getuigenissen van homofiele medegelovigen die deze weg mogen gaan. Loonstra had hun getuigenis meer serieus moeten nemen." (Dr. J. Hoek)
"Moderne wetenschap in de Bijbel. De Bijbel is de wetenschap 3500 jaar vooruit", door drs. Ben Hobrink; uitg. Gideon, Hoornaar, 2005; ISBN 90 6067 794 3
"In eerste instantie komen er vragen op als je de titel leest. De schrijver zal toch niet proberen moderne wetenschappelijke resultaten in te lezen in de Bijbel? Dat zou in strijd zijn met het duidelijke gegeven dat de Bijbel geen (modern) wetenschappelijk boek is, geen wetenschappelijke taal spreekt. Maar gelukkig maakt Hobrink al direct duidelijk dat hij het met dat laatste helemaal eens is. De Bijbel spreekt de universele taal van alledag, voor iedereen alle tijden door te begrijpen. () Over de hele linie is dit boek een enorme aanrader, in het bijzonder voor middelbare scholieren en studenten om hen te sterken in het leven en denken naar Gods wil." (Drs. J. A. van Delden)
"Hier beneden is het niet. Christelijke toekomstverwachting", door dr. A. van de Beek; uitg. Meinema, Zoetermeer; ISBN 90 211 4058 6; 128 blz.
"Het nieuwe boek van Van de Beek is een echte aanrader. Om te beginnen om er als lezer door herinnerd te worden aan onze roeping op reis te zijn naar het nieuwe Jeruzalem vanuit de overtuiging dat het Koninkrijk Gods in Christus gekomen is. Verder vanwege de vele belangrijke opmerkingen over allerlei aspecten van de christelijke toekomstverwachting, bijvoorbeeld over de realiteit van de hel, maar ook over de betekenis van de doop als overgang van de dood naar het leven en de gerichtheid van het avondmaal (tegenover het "gierenmaal") op de grote Toekomst. De auteur zal het niet erg vinden dat de lezer zich herhaaldelijk geprikkeld voelt tot tegenspraak. Hij heeft kennelijk een voorkeur voor een stevig debat omdat mensen aan het denken zijn gezet, boven gezapige instemming met algemene waarheden waar niemand meer van opkijkt." (Dr. J. Hoek)
"Een verhaal van liefde en duisternis", door Amos Oz; uitg. De Bezige Bij, Amsterdam; ISBN 90 234 1775 5; 648 blz.
"Overigens is de benaming roman voor dit boek enigszins misleidend, terwijl ook de aanduiding autobiografie niet helemaal volstaat. "Een verhaal van liefde en duisternis" is een tussenvorm. Het staat vol met feiten, plaatsnamen, jaartallen, familieleden. Maar Oz maakt er in interviews -hij was onlangs in Nederland om zijn boek te promoten- geen geheim van dat hij ook veel verzonnen heeft, in een poging om familieleden die hij niet of nauwelijks heeft gekend te kunnen begrijpen, om hun beweegredenen te kunnen plaatsen. Via de weg van de verbeelding probeert hij het grijze verleden tot leven te brengen en met onbekende verten vertrouwd te raken." (Tjerk de Reus)
"Christelijke encyclopedie", door Wim Berkelaar, George Harinck, Bart Jan Spruyt en Lodewijk G. M. Winkeler (red.); uitg. Kok, Kampen; ISBN 90 435 0350 9; ca. 700 blz.
"Dit naslagwerk is leesbaar, gevarieerd, uitstekend geïllustreerd en ook nog eens betaalbaar. () Als geheel is deze encyclopedie modern. Daarmee bedoel ik dan vooral: ze is bij de tijd. Het laatste nieuws over Ratzinger of Lubbers is nog opgenomen en alleen een gegeven als het tragische overlijden van Roger Schütz (zie trefwoord Taizé) of de nieuwste inzichten van Van Agt konden niet meer worden verwerkt. Vooral is deze encyclopedie ook verrassend (en wellicht onvermijdelijk) postmodern. Tegenstrijdige inzichten of zelfs botsende meningen staan naast elkaar. Er is geen diepere integratie, er is vooral fragmentatie. Gegevens worden aangedragen, maar een samenvattende visie ontbreekt." (Dr. J. van Oort)
"Istanbul. Herinneringen en de stad", door Orhan Pamuk; uitg. De Arbeiderspers, Amsterdam; ISBN 90 295 63141; 445 blz.
"In zijn eigen land ligt hij onder vuur. Buiten de grenzen oogst hij roem: Orhan Pamuk. In zijn nieuwste boek geeft de Turkse schrijver Pamuk een portret van zichzelf en van zijn geboortestad Istanbul. De weemoed overheerst. () Als dagdromend jongetje was Pamuk gefascineerd door tekeningen en gravures van Istanbul. Melling had zijn voorkeur. De oosterse tekentraditie stond niet toe het verleden van Istanbul waarheidsgetrouw weer te geven. Illustraties bleven zodoende gespeend van perspectief, schaduw en persoonlijke stijl en Istanbul bleef een plat vlak zonder een centrum. Als schrijver heeft Pamuk geen last van deze beperkingen. Perspectief, schaduwkanten en nuances zijn er te over in zijn beschrijving van de grootse stad die zijn verbeelding gevormd heeft." (Marie van Beijnum)
"Harry Potter en de Halfbloed Prins", door J. K. Rowling; uitg. De Harmonie, Amsterdam; ISBN: 90 6169 766 2; 490 blz.
"Nuchter bezien zijn veel andere kinderboeken -die van Paul van Loon en Philip Pullman bijvoorbeeld- gevaarlijker dan die van Rowling. Daar worden waarden en normen echt op z'n kop gezet, terwijl bij Harry Potter de klassieke moraal en deugden juist recht overeind blijven: in het gevecht tussen goed en kwaad staan Harry en zijn vrienden nog altijd aan de goede kant. Bovendien houdt de schrijfster het tamelijk netjes: geen schuttingtaal of seksscènes, wél aandacht voor vriendschap, trouw en opofferingsgezindheid. Dat neemt niet weg dat de serie ongeveer vanaf deel vier gewelddadiger trekken gaat vertonen. Goed en kwaad lijken meer vermengd te worden, en bovendien komen er zeer dubieuze, occult aandoende passages over geesten en doden in het verhaal voor. Zéker omdat het hier om kinderboeken gaat, lijkt me zo'n rare flirt met de geestenwereld uiterst gevaarlijk." (Enny de Bruijn)
"Gilead", door Marilynne Robinson; vert. Henk Schreuder; uitg. De Arbeiderspers, Amsterdam/ Mozaïek, Zoetermeer; ISBN 90 239 9 169 9; 228 blz.
""Gilead" van Marilynne Robinson is het mooiste boek dat ik sinds jaren gelezen heb. Anders dan veel andere christelijke schrijvers verliest Robinson zich niet in kerkelijke vetes, conflicten tussen traditie en vernieuwing, opstandige gedachten of vertwijfelde zoektochten naar de waarheid. Zij laat eenvoudig zien hoe de binnenwereld van een échte christen eruitziet." (Enny de Bruijn)
"Schaduw van de wolf", door Els Florijn; uitg. Mozaïek, Zoetermeer; ISBN 90 239 9170; 189 blz.
"Els Florijn heeft een roman geschreven die ik niet graag had gemist. Ik heb "Schaduw van de wolf" met intense betrokkenheid bij het leven van Nina gelezen. Het was een onthutsende en verrijkende levenservaring. Hopelijk gaat Els Florijn door met het schrijven van romans. Mijn vrijpostige voorspelling luidt: Hoe meer wereld (buiten Nederland) zij ontdekt, des te beter zullen haar boeken over de echte problemen van het leven worden." (Dr. Hans Ester)
Er zijn nog geen reacties geplaatst.